Wyzwania polskiego eksportu

Według „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” przygotowanego przez PARP tylko 4,8% polskich firm sprzedawało wyroby za granicę, a 9,1% firm sprowadzało wyroby z zagranicy. Pomimo tak niskiego odsetka eksporterów i importerów na przestrzeni lat 2015-2022 wartość polskiego eksportu zwiększyła się o 58,2%, a importu o 58,9%. W ostatnich latach notujemy szybkie tempo umiędzynaradawiania polskiej gospodarki.

Systematyczny wzrost eksportu i importu wyrobów i usług

Od 2013 roku relacja eksportu do PKB wzrosła z 46,0% do 62,7% w 2022 roku. Od 2016 roku utrzymuje się na poziomie powyżej 50%. Oznacza to, że polskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu zaspokajają popyt zagranicznych konsumentów. Analogicznie kształtuje się sytuacja w imporcie, gdzie jego relacja do popytu krajowego wzrosła z 45,3% w 2013 roku do 62,1% w 2022 roku. Te dane wskazują na szybkie tempo włączania polskiej gospodarki do gospodarki światowej, głównie unijnej.

Niski odsetek eksporterów i importerów

Pomimo dynamicznego wzrostu eksportu i importu, odsetek polskich firm zaangażowanych w handel zagraniczny pozostaje niski. Według danych GUS w 2022 roku jedynie 4,8% polskich firm (113,9 tys.) eksportowało wyroby, a zaledwie 0,85% (19,9 tys.) – usługi. Niski odsetek eksporterów wynika głównie z bardzo słabych wyników mikroprzedsiębiorstw. Większe firmy radzą sobie znacznie lepiej. Importerów było nieco więcej – wyroby sprowadzało 9,1% firm (214,2 tys.), a usługi 1,26% (29,6 tys.).

Wyniki handlowe polskich firm

Główny Urząd Statystyczny (GUS) podaje, że w 2022 roku eksport polskich przedsiębiorstw wyniósł łącznie w zakresie wyrobów i usług 2,03 bln zł, a import 1,93 bln zł. Relacja wartości eksportu do importu wyniosła 105,6%, co oznacza pogorszenie w porównaniu do poprzednich lat (2021 r. – 109,6%, 2020 r. – 115,4%). Jak szacują eksperci PARP średnia wartość eksportu w 2022 r. przypadająca na polskiego eksportera wyniosła 14,1 mln zł dla wyrobów i 21,4 mln zł dla usług. Większe podmioty osiągają znacznie wyższe wyniki – średni eksporter wyrobów sprzedał towary za 27,6 mln zł, a usług za 18,4 mln zł. W przypadku dużych firm wartości te wyniosły odpowiednio 278,3 mln zł i 76,1 mln zł.

Znaczenie internacjonalizacji

W 2022 roku ponad jedna czwarta (25,7%) przychodów polskich przedsiębiorstw pochodziło z eksportu wyrobów i usług. Mikrofirmy osiągały najniższe wyniki (6,2%), natomiast małe (18,5%), średnie (21,0%) i duże przedsiębiorstwa (26,4%) radziły sobie znacznie lepiej. Te dane wskazują na konieczność dalszego wspierania mikroprzedsiębiorstw w procesie internacjonalizacji.

Wyspecjalizowani i wysoce wyspecjalizowani eksporterzy

Polski eksport jest kreowany głównie przez wyspecjalizowanych eksporterów (ich przychody z eksportu wynoszą ponad 50% przychodów ogółem). Firmy te osiągają czteroipółkrotnie większe obroty z eksportu niż pozostali eksporterzy. 34,2% eksporterów odpowiadało za 70% całego eksportu. Eksporterzy wysoce wyspecjalizowani (ich przychody z eksportu wynoszą ponad 75% przychodów ogółem), stanowiący 22% ogółu, generowali prawie połowę (49,5%) wartości eksportu.

Rola przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym

Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego odgrywają kluczową rolę w polskim eksporcie. Firmy te odpowiadają za 63,6% wartości polskiego eksportu, mimo że stanowią jedynie 32,7% eksporterów. Przeciętny eksporter z kapitałem zagranicznym osiąga trzyipółkrotnie większe przychody z eksportu niż firmy z kapitałem krajowym.

Przyszłość polskiego handlu zagranicznego

Proces internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw postępuje szybko, co znajduje odzwierciedlenie w rosnących wskaźnikach eksportu i importu. Mimo to, odsetek firm zaangażowanych w handel zagraniczny pozostaje niski, zwłaszcza wśród mikroprzedsiębiorstw. Istnieje potrzeba zwiększenia wsparcia, szczególnie dla mikroprzedsiębiorstw, które mają największe trudności z wejściem na rynki międzynarodowe. Specjalizacja eksportowa oraz rola firm z kapitałem zagranicznym wskazują na duży potencjał i znaczenie tych przedsiębiorstw w polskiej gospodarce. Wzrost eksportu i importu jest dowodem na postępującą integrację polskiej gospodarki z gospodarką światową. Stwarza to nowe możliwości, ale również wyzwania dla polskich firm.

Źródło: Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. PARP, 2024