Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską

Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską i Karaibami stopniowo rośnie, ale nadal tkwią znaczne rezerwy w rozwijaniu relacji handlowych i inwestycyjnych na rynkach tego regionu. Podstawową barierą nie są ani kwestie finansowe, ani logistyczne, ale przede wszystkim nadmierne obawy i słaba znajomość specyfiki państw tego regionu.

W konsekwencji potencjał, jaki oferują rynki latynoamerykańskie i karaibskie, nie jest w pełni przez polskie firmy wykorzystywany. Przedsiębiorcy z innych państw UE takich obaw nie mają i z sukcesem rozwijają ekspansję eksportową i inwestycyjną na rynkach Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

Mity i stereotypy a współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską

Na temat państw tego regionu krąży wiele mitów. Często spotyka się pogląd, że to kraje odległe (w rzeczywistości zdecydowanie bliższe niż państwa Dalekiego Wschodu) czy rzekomy wysoki koszt frachtu (w rzeczywistości na poziomie kosztów przewozu do Chin i państw sąsiednich). Bardzo często do niebotycznych rozmiarów wyolbrzymiane są zjawiska przestępczości (zwłaszcza narkotykowej) czy korupcji. Ale jednym z najczęściej spotykanych (i najbardziej szkodliwych) stereotypów jest wręcz powszechne traktowanie wszystkich tych państw jako jednolitego zbioru państw hiszpańskojęzycznych i niedostrzeganie różnic pomiędzy nimi. Sprzyja to przenoszeniu różnych medialnych pejoratywnych zjawisk oraz negatywnych doświadczeń w kontaktach z konkretnym przedsiębiorcą z konkretnego kraju na cały region. Rzeczywistość jest diametralnie inna. Pomimo wspólnej historii i języka (z niewielkimi wyjątkami), różnice między państwami tego regionu są olbrzymie, zarówno w zakresie poziomu rozwoju gospodarczego, jak i struktury społecznej, kultury biznesowej, poziomu korupcji czy przestępczości.

Różnorodność gospodarcza i kulturowa Ameryki Łacińskiej

Wprawdzie nie są to rynki łatwe, ale stwarzają duże możliwości dla polskich eksporterów i inwestorów. Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską i Karaibami może otworzyć drzwi do rynków liczących łącznie około 650 mln mieszkańców, które są coraz bardziej otwarte na współpracę z zagranicą. Kraje te dynamicznie rozwijają gałęzie gospodarki oparte o wysokie technologie i produkty innowacyjne. Co więcej, współpraca między nimi a państwami UE jest w zdecydowanej większości oparta o umowy o wolnym handlu. Ich treść (a także treść wszystkich umów międzynarodowych zawartych przez Polskę bądź UE) znaleźć można w Internetowej Bazie Traktatowej. Warto też wspomnieć, że aktualnie trwają prace nad przystąpieniem Argentyny, Brazylii i Peru do OECD.

Możliwości eksportowe dla polskich firm

Potencjał tego regionu docenia coraz bardziej także Unia Europejska, która tworzy m.in. program Global Gateway wspierający unijnych przedsiębiorców na tych rynkach.

Współpracę polskich firm z Ameryką Łacińską ułatwiają również liczne umowy o wolnym handlu, które państwa latynoamerykańskie i karaibskie mają w ramach porozumień regionalnych, oraz z USA i Kanadą.

W dotychczasowych działaniach prowadzonych przez MRiT i instytucje partnerskie wskazywane są te różnice, przybliżana rzeczywistość tamtych rynków oraz prezentowane polskie firmy, które już osiągnęły sukces w tym regionie. Dobrymi przykładami mogą być:

• sprzedaż maszyn górniczych do Argentyny, Chile i Kolumbii;
• eksport polskich maszyn fotografii produktowej do Chile, Argentyny i Brazylii;
• wygrany przetarg na dostawy tokarki podtorowych do obróbki zestawów kołowych dla metra w São Paulo (Brazylia);
• wyposażenie kolejnictwa i metra w São Paulo i Rio de Janeiro (Brazylia) w polskie urządzenia sterujące;
• budowa olbrzymiego kompleksu hotelowo-biurowo-rezydencjalno-rekreacyjnego w Brazylii;
• eksport akumulatorów litowo-jonowych do Meksyku;
• eksport sprzętu i technologii informatycznych do Argentyny (z perspektywami także do innych państw tego regionu);
• eksport suszarek drogowych do Chile, Wenezueli i Panamy;
• sprzedaż maszyn rolniczych do kilku państw latynoamerykańskich;
• współpraca sektorów kosmicznych Polski i Argentyny (w perspektywie także z Chile);
• współpraca instytucjonalna polskich i meksykańskich instytucji zajmujących się zielonymi technologiami;
• eksport polskiej artykułów spożywczych (w tym słodyczy i napojów) do wielu państw tego regionu, w tym do jednej z najważniejszych sieci dystrybucyjnych w Kolumbii;
• eksport polskich jabłek do Kolumbii;
• eksport polskiego mięsa drobiowego do Meksyku i na Kubę;
• eksport polskich urządzeń z zakresu zielonych technologii do Kolumbii i Meksyku;
• eksport polskich urządzeń medycznych i sprzętu rehabilitacyjnego do Argentyny i Brazylii;
• eksport polskich maszyn dla przemysłu opakowaniowego do Meksyku;
• eksport elektrycznych barier ochrony ryb dla elektrowni wodnych w Brazylii;
• druk walut/bicie monet niektórych państw latynoamerykańskich przez polską firmę.

Polskie firmy notują zatem sukcesy, ale jest ich za mało. Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską może być znacznie intensywniejsza przy bliższym poznaniu tych rynków i zaangażowaniu polskich przedsiębiorców. Warto także zapoznać się z różnicami kulturowymi dotyczącymi państw tego regionu. Dostosowanie się do nich pozwoli na skuteczniejszą ekspansję eksportową.

Umowy o wolnym handlu i współpraca z UE

Podczas ubiegłorocznego PAIH Forum Biznesu można było zaobserwować spore kolejki polskich przedsiębiorców do stoisk Zagranicznych Biur Handlowych PAIH działających na rynkach latynoamerykańskich. Odbył się również panel poświęcony temu regionowi. W tym roku PAIH Forum Biznesu odbędzie się w dniach 2-3 października 2024 r. na Stadionie Narodowym w Warszawie. Zachęcam polskich przedsiębiorców do udziału w tym wydarzeniu, które pozwoli na bezpośrednie kontakty z pracownikami wszystkich Zagranicznych Biur Handlowych na świecie, w tym także w krajach latynoamerykańskich.

Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską w nowych sektorach

Oprócz oczywistego potencjału rozwoju ekspansji w zakresie maszyn i technologii dla rolnictwa i górnictwa istnieją szerokie możliwości wyższej jakościowo gospodarczej współpracy Polski z państwami tego regionu. Największe szanse ma współpraca w zakresie zielonej gospodarki (w tym sektora wodorowego), sektora fintech, automatyzacji i robotyzacji, rozwoju technik informacyjno-komunikacyjnych, handlu elektronicznego, transformacji cyfrowej, inteligentnej i czystej mobilności, zdrowia, cyberbezpieczeństwa, smart-cities czy lotnictwa bezzałogowego (drony).

Mamy także informacje o zainteresowaniu w zakresie współpracy przemysłów obronnych Polski i państw latynoamerykańskich.

Ponadto kraje latynoamerykańskie szeroko promują programy rozwoju kolejnictwa i transportu miejskiego, co stwarza dodatkowe szanse dla polskich firm.

Możliwości inwestycyjne

Do sukcesów zaliczyć należy także rozwój współpracy regionalnej. Samorząd województwa śląskiego rozwija współpracę z regionem Paraná w Brazylii, a obecnie trwają rozmowy nt. współpracy tego województwa z regionem Mendoza w Argentynie.

Warto rozważyć nie tylko wymianę handlową, ale także działalność inwestycyjną. Współpraca polskich firm z Ameryką Łacińską otwiera możliwości inwestycyjne w wielu państwach regionu, gdzie ogłaszane są wielkie programy infrastrukturalne i prowadzone są procesy prywatyzacyjne obejmujące wiele gałęzi gospodarki. Tamtejsze władze często organizują webinaria zachęcające zagranicznych inwestorów do udziału w tych procesach oraz wprowadzają bardziej przejrzyste i korzystne przepisy dotyczące inwestowania. W zdecydowanej większości państw prawa i obowiązki inwestorów zagranicznych są takie same jak inwestorów miejscowych. Restrykcje dotyczące dziedzin zarezerwowanych tylko dla inwestorów miejscowych są rzadkie i dotyczą praktycznie tylko sektorów strategicznych. Warto wspomnieć, że największa polska inwestycja zagraniczna została zrealizowana w Chile (kopalnia miedzi Sierra Gorda). Ponadto:

1. Wg PwC, PFR TFI i KUKE na piątym miejscu w świecie wśród najbardziej perspektywicznych kierunków polskich inwestycji znajduje się Chile.
2. Niektóre państwa zaczynają odgrywać ważną rolę z uwagi na odkrycie nowych złóż surowcowych. Są to np. relatywnie niewielkie i niedoceniane państwa jak Gujana czy Surinam.
3. Zupełnie niedocenianym krajem do inwestowania jest Paragwaj, który ma najstabilniejszą walutę w regionie, stabilny sektor bankowy, największy w regionie wzrost gospodarczy, bardzo niski deficyt finansów publicznych, niski poziom długu publicznego, relatywnie niskie bezrobocie, wysoką w stosunku do poziomu dochodu oczekiwaną długość życia, samowystarczalność żywnościową i energetyczną, ogromny potencjał hydroenergetyczny, niską medianę wieku, niskie wynagrodzenia oraz przyjazne nastawienie wobec imigrantów. Ponadto Paragwaj jest członkiem Mercosuru, zatem produkty wyprodukowane tam mogą swobodnie zdobywać rynki pozostałych członków tego ugrupowania (Brazylia, Argentyna i Urugwaj). Notabene, jedna z największych unijnych inwestycji w tym kraju została dokonana przez polską firmę.
4. Podobnie ciekawym miejscem do inwestowania jest Urugwaj, który – wg Transparency International – ma niższy stopień korupcji niż np. Francja i USA.
5. Mamy sygnały o możliwej dużej inwestycji polskiej firmy w produkcję zielonego wodoru w Argentynie.

Możliwości inwestowania jest zatem sporo. Warto także wspomnieć, że w Brazylii został utworzony oddział Europejskiego Banku Inwestycyjnego, co pozwala na zwiększenie inwestycji z państw UE w Ameryce Łacińskiej.

Współpraca regionalna i instytucjonalna

W bieżącym roku instytucje otoczenia biznesu zorganizowały 8 webinariów/seminariów dotyczących tego regionu, z czego 6 zorganizował PAIH, po jednym Polsko-Portugalska Izba Gospodarcza oraz regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach. Także ZBH oraz Ambasady RP zorganizowały szereg seminariów o polskiej ofercie eksportowej dla zagranicznych firm.

Z innych spraw:

1. Kontynuowany był bardzo ciekawy projekt BraSilesia realizowany przez Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną wspólnie z partnerskimi instytucjami z Polski i Brazylii poświęcony tworzeniu start-up’ów.
2. Instytut Nauk Ekonomicznych PAN wspólnie z ambasadami Polski w Peru i peruwiańskiej w Polsce zorganizował w Limie bardzo interesującą konferencję polsko-peruwiańską poświęconą współpracy środowisk naukowo-akademickich i biznesowych oraz administracji publicznej w rozwoju szeroko rozumianej współpracy polsko-peruwiańskiej.
3. Tradycyjnie już aktywna na rynku brazylijskim Polsko-Portugalska Izba Gospodarcza zorganizowała misję handlową do tego kraju. W październiku tego roku ponownie organizuje taką misję.
4. Na podstawie porozumienia MRiT – MSZ polskie ambasady – także w państwach latynoamerykańskich – realizowały szereg projektów promocyjnych, począwszy od artykułów sponsorowanych w miejscowej prasie specjalistycznej, poprzez organizację seminariów aż po przygotowanie i obsługę polskich stoisk na ważniejszych targach w państwach urzędowania i dodatkowej akredytacji.
5. Prowadzone są prace w zakresie utworzenia wspólnych komisji z Brazylią i Meksykiem ukierunkowane na eliminację barier oraz prace dotyczące podpisania umowy o współpracy gospodarczej z Dominikaną przewidującej formy wzajemnej konsultacji.
6. Rozpoczęto działania zmierzające do rozwoju współpracy Polski z państwami ważnej regionalnej organizacji Sojusz Pacyfiku (Chile, Kolumbia, Meksyk i Peru) poprzez wspólne projekty realizowane przez wyspecjalizowane instytucje administracji publicznej i otoczenia biznesu.
7. Kontynuowane są prace w zakresie utworzenia Polsko-Meksykańskiej Izby Gospodarczej.

Działania na rzecz rozwoju współpracy

W bieżącym roku będą kontynuowane i rozwijane aktywne działania na rzecz rozwoju współpracy Polski z regionem Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

• W październiku br. organizowana jest przez PAIH wielobranżowa misja handlowa do Meksyku i Gwatemali z bardzo bogatym programem.
• W listopadzie br. organizowana jest wielobranżowa misja KIG na Kubę powiązana z możliwościami rozmów także na największych w tym kraju międzynarodowych targach FIHAV; planowane jest także Forum Gospodarcze Polsko-Kubańskie i seminarium tematyczne.
• W październiku br. planowana jest (po raz pierwszy) organizacja przez KOWR polskiego stoiska na targach rolno-spożywczych Espacio w Chile.
• W listopadzie br. planowana jest misja laureatów programu GreenEvo do Chile. Poprzednie misje laureatów minionych edycji tego projektu do Meksyku i Kolumbii były niezwykle udane.
• Trwają działania promocyjne realizowane przez polskie ambasady (także w omawianym regionie).

Na pewno to nie wszystkie działania nastawione na promocję współpracy polskich firm z Ameryką Łacińską i Karaibami. Plany cały czas są tworzone i modyfikowane, jednak wyraźnie widać, że ten region budzi coraz szersze zainteresowanie różnych instytucji administracji publicznej i organizacji samorządu gospodarczego. Wspierana będzie organizacja działań promocyjnych (w tym stoisk narodowych) realizowanych przez PAIH w ramach ich działalności statutowej, wydarzeń organizowanych przez Krajową Izbę Gospodarczą oraz regionalne i branżowe instytucje otoczenia biznesu, a także przedsięwzięć z zakresu promocji gospodarczej realizowanych przez polskie placówki dyplomatyczne.

Zachęty do ekspansji na rynki Ameryki Łacińskiej i Karaibów

Regionalne i branżowe instytucje otoczenia biznesu zachęcamy do organizowania różnych wydarzeń poświęconych rynkom nietradycyjnym (w tym latynoamerykańskim i karaibskim), takich jak seminaria/webinaria, konferencje, misje gospodarcze, organizacja stoiska/stoisk na ważniejszych targach itp. O ile będzie potrzebne wsparcie merytoryczne bądź logistyczne Ministerstwa Rozwoju i Technologii w przygotowaniu i realizacji takiego wydarzenia oraz szerszego informowania o nim, taka pomoc może zostać udzielona.

Przy ważniejszych wydarzeniach istnieje również możliwość udzielenia przez MRiT patronatu honorowego Ministerstwa. Procedura wystąpienia o patronat znajduje się pod linkiem gov.pl.

Warto nadmienić, że polska administracja publiczna posiada instrumenty wsparcia (także finansowego) eksportu i inwestycji. To oddzielny duży temat. Zainteresowani mogą kontaktować się z Polskim Funduszem Rozwoju, gdzie uzyskają Państwo dokładne informacje nt. form i zakresu tego wsparcia. Ponadto istnieją możliwości wsparcia instytucjonalnego oferowane przez MRiT, MSZ, KIG i inne instytucje administracji publicznej i otoczenia biznesu.

Nasze ministerstwo ma w swojej kompetencji także eliminację barier. Mamy sporą liczbę sukcesów w tym zakresie. Jako ministerstwo mamy też możliwości wpływania na zmniejszenie kosztów importu zaopatrzeniowego czy udział w postępowaniach antydumpingowych.

Autor: Dariusz Latoszek, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, MRiT