AI a globalny handel – nowe możliwości i ryzyka

Sztuczna inteligencja zmienia reguły gry w handlu międzynarodowym, wprowadzając innowacje, które jeszcze dekadę temu wydawały się niemożliwe do osiągnięcia. Automatyzacja procesów, redukcja kosztów i rozwój nowych usług napędzają wzrost globalnej wymiany handlowej. Jednocześnie Światowa Organizacja Handlu (WTO) ostrzega przed wyzwaniami związanymi z rosnącą przepaścią technologiczną między krajami oraz fragmentacją regulacji, które mogą ograniczyć potencjał AI.

W erze postępującej cyfryzacji AI odgrywa rolę uniwersalnego narzędzia, które zmienia nie tylko sposób prowadzenia biznesu, ale także struktury całych gospodarek. Raport WTO Trading with intelligence zwraca uwagę na to, że AI działa na różnych poziomach – od usprawnienia logistyki i zarządzania łańcuchami dostaw po tworzenie nowych produktów i usług, które zmieniają międzynarodowy handel. Ta wszechstronność sprawia, że AI staje się istotnym czynnikiem rozwoju, ale z drugiej strony wywołuje obawy o potencjalne nierówności w dostępie do tej technologii. Jak wskazuje raport, kluczowe jest wypracowanie spójnych strategii, które pozwolą wykorzystać AI w sposób zrównoważony i inkluzywny.

Optymalizacja łańcuchów dostaw i redukcja kosztów handlu

Sztuczna inteligencja to ważne narzędzie optymalizacji łańcuchów dostaw, umożliwiające firmom dokładniejsze prognozowanie popytu, zarządzanie zapasami i wytyczanie tras transportowych. Dzięki analizie danych z różnych źródeł, w tym urządzeń IoT, AI może przewidywać trendy rynkowe i identyfikować potencjalne opóźnienia w dostawach. Technologia AI pozwala precyzyjnie przewidzieć przybycie statków z pięciodniowym wyprzedzeniem, co poprawia alokację zasobów i minimalizuje przestoje. WTO wskazuje, że zastosowanie AI w procesach logistycznych może przynieść oszczędności na poziomie 7-9 proc. kosztów handlu w perspektywie dwóch dekad. Takie zmiany nie tylko zwiększają efektywność, ale także umożliwiają mniejszym przedsiębiorstwom dostęp do globalnych rynków, eliminując tradycyjne bariery wejścia.

Transformacja handlu usługami

Usługi cyfrowe, napędzane rozwojem sztucznej inteligencji, przeżywają dynamiczny wzrost, który zmienia tradycyjne wzorce handlu międzynarodowego. AI pozwala na automatyzację i zwiększenie produktywności w sektorach takich jak konsulting, obsługa klienta czy edukacja. Generatywna AI może zwiększyć wydajność konsultantów biznesowych nawet o 40 proc., umożliwiając mniej doświadczonym pracownikom korzystanie z najlepszych praktyk ich bardziej zaawansowanych kolegów. Badania WTO podkreślają również, że AI w centrach obsługi klienta podnosi produktywność początkujących pracowników o 34 proc. Rozwój tych technologii przyczynia się nie tylko do zwiększenia efektywności, ale także do tworzenia zupełnie nowych rodzajów usług, takich jak zindywidualizowane systemy edukacyjne czy diagnostyka medyczna oparta na AI, które zyskują coraz większą popularność na globalnych rynkach.

Nowe wzorce handlu towarami

Rozwój AI prowadzi do gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na zaawansowane technologie oraz produkty ICT, co redefiniuje strukturę globalnego handlu towarami. WTO w swoim raporcie wskazuje, że globalny rynek chipów AI, którego wartość wynosiła 61,5 mld USD w 2023 roku, może osiągnąć 621 mld USD do 2032 roku. Wzrost ten napędzany jest zapotrzebowaniem na wysokowydajne komponenty, takie jak procesory, układy GPU oraz oprogramowanie umożliwiające rozwój i zastosowanie systemów AI. Jednocześnie międzynarodowy handel surowcami krytycznymi, takimi jak metale ziem rzadkich, również zyskuje na znaczeniu, biorąc pod uwagę ich kluczową rolę w produkcji nowoczesnych technologii. WTO ostrzega jednak, że dominacja kilku kluczowych graczy na rynku tych produktów może prowadzić do dalszej koncentracji gospodarczej i zwiększenia ryzyka geopolitycznego.

Nierówności gospodarcze

Pomimo ogromnego potencjału AI może pogłębiać istniejące nierówności gospodarcze, szczególnie między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Zaledwie 27 proc. populacji w krajach o niskim dochodzie ma dostęp do Internetu, co ogranicza ich zdolność do korzystania z technologii. Raport WTO podkreśla, że jedynie 30 proc. gospodarek rozwijających się wdrożyło krajowe strategie AI, podczas gdy wśród krajów rozwiniętych odsetek ten wynosi 75 proc. Dla krajów rozwijających się kluczowe jest inwestowanie w infrastrukturę cyfrową oraz programy szkoleniowe, które przygotują pracowników do pracy w świecie zdominowanym przez sztuczną inteligencję. Brak takich inwestycji może prowadzić do utrwalania technologicznego podziału między bogatymi a biedniejszymi regionami świata.

Rola regulacji i współpracy międzynarodowej

Fragmentacja regulacyjna w obszarze AI stanowi jedno z największych wyzwań dla globalnego handlu, co może prowadzić do ograniczenia potencjału technologii. WTO ostrzega, że całkowite ograniczenie przepływu danych między krajami mogłoby zmniejszyć globalne PKB o 5 proc., a eksport o 10 proc. Harmonizacja regulacji na poziomie międzynarodowym jest niezbędna, aby uniknąć tych negatywnych skutków i wspierać rozwój AI w sposób inkluzywny. WTO postuluje stworzenie globalnych standardów, które będą promować zrównoważony rozwój i minimalizować ryzyko związane z fragmentacją prawną, jednocześnie chroniąc prywatność i prawa autorskie.

Sztuczna inteligencja ma potencjał, by zrewolucjonizować handel międzynarodowy, przynosząc korzyści zarówno dla gospodarek rozwiniętych, jak i rozwijających się. Jednak pełne wykorzystanie jej możliwości wymaga zniwelowania różnic technologicznych między gospodarkami, wspierania współpracy międzynarodowej oraz wprowadzenia spójnych regulacji. Jak wskazuje WTO, w scenariuszu synergii globalnej AI może przyczynić się do wzrostu handlu międzynarodowego o 14 proc. do 2040 roku, tworząc bardziej zintegrowaną i zrównoważoną globalną gospodarkę.

Źródło: World Trade Organisation, Trading with intelligence: How AI shapes and is shaped by international trade.