Bariery regulacyjne a konkurencyjność polskich firm

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw jest ściśle powiązana z funkcjonowaniem czterech swobód na Jednolitym Rynku Europejskim: przepływu dóbr, usług, kapitału i pracowników. Jak wynika z danych Komisji Europejskiej, w 2023 roku wartość handlu towarami i usługami w ramach tego rynku stanowiła 36 proc. polskiego PKB.

Pomimo korzyści płynących z uczestnictwa w rynku wewnętrznym UE przedsiębiorcy coraz częściej wskazują na istniejące bariery regulacyjne jako istotną przeszkodę w rozwoju oraz długoterminowym planowaniu inwestycji.

Zgodnie z Raportem nt. Jednolitego Rynku i Konkurencyjności Komisji Europejskiej za 2025 rok ocena obciążeń prawno-administracyjnych przez polskie przedsiębiorstwa wyniosła 2,69 (skala im mniej, tym gorzej), podczas gdy średnia unijna to 3,87. Wskazuje to na potrzebę reform w zakresie usprawnienia procesów decyzyjnych oraz poprawy efektywności usług publicznych, w tym ich cyfryzacji.

Wysokie bariery dla sektora usług opartych na wiedzy

Jednym z obszarów szczególnie dotkniętych restrykcyjnymi regulacjami jest sektor usług opartych na wiedzy. Wskaźniki restrykcyjności zawodowej dla niektórych profesji, takich jak księgowi czy architekci, wskazują na wyższy poziom ograniczeń w Polsce w porównaniu do średniej unijnej. W przypadku księgowych wynosi on 2,8 (w UE 1,7), a dla architektów 2,7 (w UE 2,5). W usługach prawnych sytuacja jest podobna – Polska osiągnęła wskaźnik 3,5, podczas gdy średnia unijna to 3,4. Wysokie bariery wejścia na rynek dla specjalistów mogą skutkować niedoborem wykwalifikowanych kadr, a tym samym wzrostem kosztów obsługi prawnej i administracyjnej, co bezpośrednio wpływa na konkurencyjność firm oraz ich zdolność do rozwoju.

Niedostateczny dostęp do finansowania innowacji

Strukturalnym wyzwaniem polskiej gospodarki pozostaje również ograniczony dostęp do inwestycji venture capital. Udział tego rodzaju finansowania w Polsce wynosi zaledwie 0,01 proc. PKB, podczas gdy średnia unijna to 0,05 proc. PKB. Brak wystarczających środków z funduszy wysokiego ryzyka ogranicza finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć, co negatywnie wpływa na zmniejszanie luki technologicznej i rozwój nowoczesnych sektorów gospodarki.

Problematyka terminów płatności

Kolejną istotną barierą dla konkurencyjności firm w Polsce są długie terminy rozliczeń w transakcjach między przedsiębiorstwami. Średni czas oczekiwania na płatność wynosi aż 65 dni, co utrudnia utrzymanie płynności finansowej i ogranicza elastyczność w reagowaniu na zmiany rynkowe. Opóźnienia w płatnościach mogą prowadzić do problemów z finansowaniem bieżącej działalności i inwestycji, co w dłuższej perspektywie negatywnie wpływa na rozwój gospodarki.

Regulacyjne bariery stanowią istotne wyzwanie dla polskich firm, ograniczając ich zdolność do konkurowania na jednolitym rynku europejskim. Usprawnienie procesów administracyjnych, poprawa dostępu do finansowania innowacji oraz skrócenie terminów płatności mogłyby znacząco zwiększyć konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.  Globalne wyzwania i dynamiczne zmiany rynkowe  niejako wymuszają wprowadzenie reform, które pozwolą firmom na bardziej efektywne funkcjonowanie w warunkach nowoczesnej gospodarki.

Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny (PIE), Tygodnik5/2025, 06 lutego 2025