Gospodarka Kuby na rozdrożu – nowe szanse na eksport i inwestycje

Kuba jest krajem uzależnionym od importu podstawowych dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych. Ponad 80 proc. krajowego zapotrzebowania na żywność pochodzi z zagranicy. Mimo trudnych warunków gospodarczych w ostatnich latach kraj stara się przyciągnąć inwestycje zagraniczne, szczególnie w sektorach turystycznym i energetycznym.

Głównymi inwestorami na Kubie są Kanada, Hiszpania i Włochy, a ponad połowa zagranicznych inwestycji pochodzi z krajów Unii Europejskiej. Największe zaangażowanie obejmuje takie branże jak: turystyka, przemysł naftowy, transport, usługi finansowe, zaopatrzenie w wodę i przemysł cementowy. Inwestycje kanadyjskie obejmują również sektor wydobyciu niklu, a włoskie skupiają się na telekomunikacji. Na wyspie obecne jest także zaangażowanie kapitału z Wenezueli, Brazylii, Chin i Turcji.

Krótka charakterystyka Kuby

Republika Kuby jest największą wyspą karaibską (na liście największych wysp świata zajmuje 15 miejsce), położoną w archipelagu Wielkich Antyli. Jej powierzchnia to 110,86 tys. km2 co plasuje ją na 106. miejscu na świecie pod względem wielkości terytorium. Kraj liczy ok. 10,056 mln mieszkańców (oficjalne dane kubańskiego urzędu statystycznego ONEI z 31 grudnia 2023 r.), a średnia wieku wynosi tam nieco ponad 42 lata.

Ludność wyspy to potomkowie przede wszystkim Hiszpanów oraz Afrykańczyków. Najliczniejsi są mulaci (51proc.), następnie biali (37 proc.), czarni (11 proc.) i Chińczycy (1 proc.). 

Stolicą Kuby jest Hawana, licząca ok. 2,4 mln mieszkańców.

Produkt krajowy brutto Kuby, wg Banku Światowego, w 2020 roku osiągnął wartość ok. 107,35 mld USD, którego około 85 proc. wytwarzane jest w sektorze państwowym. 

Prognozy na 2024 rok wskazują na wzrost na poziomie ok. 2,5 proc.

Językiem urzędowym jest język hiszpański, a oficjalną walutą – kubańskie peso.

Wymiana handlowa Kuby ze światem

Do głównych odbiorców kubańskich towarów i usług należą: Wenezuela, Chiny, Hiszpania, Kanada, USA, Brazylia, Włochy, Meksyk i Wietnam. Wenezuela jest priorytetowym partnerem gospodarczym Kuby, który na preferencyjnych zasadach importuje kubańskie usługi, głównie medyczne, edukacyjne i doradcze. Jest również głównym dostawcą ropy naftowej dla wyspy. Jednakże wartość wymiany handlowej między Kubą a Wenezuelą stopniowo spada z powodu trudności gospodarczych obu krajów.

Handel Kuby z Unią Europejską

W 2023 roku wartość eksportu Kuby do Unii Europejskiej wyniosła 284 mln USD, co oznacza spadek o 12 proc. w porównaniu z rokiem 2022 (322 mln USD).

Kuba eksportuje do UE głównie: wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe, węgiel drzewny oraz towary rolno-spożywcze, takie jak owoce cytrusowe, miód i owoce morza.

Struktura kubańskiego eksportu pozostaje wysoce niekorzystna, obejmując głównie produkty niskoprzetworzone i surowce.

Kubański import towarów z Unii Europejskiej w 2023 roku  osiągnął wartość 1,8 mld USD, czyli o 11 proc. więcej niż w 2022 roku (1,6 mld USD).

Import z UE obejmuje przede wszystkim: maszyny, wyroby przemysłu przetwórczego, urządzenia transportowe, produkty chemiczne oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym żywe zwierzęta i produkty spożywcze.

Do największych eksporterów UE na Kubę w 2022 roku należały: Hiszpania (23,2 proc.), Niderlandy (6,4 proc.), Włochy (4,8 proc.), Niemcy (4,2 proc.) i Francja (3,2 proc.).

Największymi importerami kubańskich produktów z UE były Hiszpania (13 proc.), Niemcy (5,4 proc) oraz Portugalia (4 proc.).

Wymiana handlowa towarów między Polską a Kubą

Handel między Polską a Kubą skoncentrowany jest przede wszystkim wokół produktów rolno-spożywczych oraz wyrobów tytoniowych.

W 2023 roku, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, obroty handlowe między Polską a Kubą osiągnęły wartość 30,7 mln EUR.

Polski eksport na Kubę wyniósł 24,96 mln EUR, natomiast import z Kuby – 5,74 mln EUR. Polska nadwyżka handlowa w relacjach z Kubą wyniosła 19,22 mln EUR.

Wymiana handlowa towarów Polski z Kubą (mln EUR), źródło: GUS

Polska eksportuje na Kubę głównie produkty pochodzenia zwierzęcego oraz gotowe artykuły spożywcze, w tym alkohol i tytoń. Szczególnie popularne są produkty, takie jak mleko w proszku, mięso mechanicznie oddzielane, ziarno orkiszowe oraz słód zbożowy.

Polska importuje z Kuby głównie gotowe artykuły spożywcze, alkohol i tytoń (gł. cygara), nieprzetworzony tytoń i rum.

Aktualna wymiana handlowa między Kubą a krajami UE opiera się na zasadach i taryfach Światowej Organizacji Handlu (WTO). 

Kuba w kryzysie gospodarczym – wyzwania i możliwości dla zagranicznych inwestorów

Kuba zmaga się z jednym z największych kryzysów gospodarczych w swojej historii. W związku z tym większość placówek dyplomatycznych oraz organizacji działających na wyspie odradza nowe inwestycje. Niemniej jednak często najlepsze biznesy to te robione w niepewnych czasach.

Pomimo trudnej sytuacji kubański rząd intensywnie poszukuje zagranicznych inwestorów i wskazuje priorytetowe sektory: biotechnologię, budownictwo, turystykę, transport, przemysł wydobywczy, rolnictwo i energetykę. Władze oferują szereg zachęt dla inwestorów, takich jak ulgi podatkowe, ochrona majątku, możliwość swobodnego transferu zysków i handlu z zagranicznymi partnerami. Szczególną rolę w polityce inwestycyjnej odgrywa Specjalna Strefa Ekonomiczna w okolicy portu Mariel oraz tzw. „portfel możliwości”, który obejmuje ponad 300 projektów o wartości 9 miliardów dolarów.

Aby osiągnąć stabilny i zrównoważony wzrost gospodarczy, Kuba potrzebuje rocznych inwestycji na poziomie co najmniej 2,5 mld USD. W ramach rządowej strategii „aktualizacji modelu gospodarczego” priorytetowe jest przyciągnięcie kapitału, który umożliwi transfer technologii i przyspieszy wzrost PKB, a tym samym rozwój kraju.

Formy działalności gospodarczej na Kubie

Na Kubie zagraniczni inwestorzy mogą działać w trzech formach:

• spółki joint-venture z kubańskim partnerem,
• firmy kontraktowe,
• spółki z pełnym udziałem kapitału zagranicznego.

Dodatkowo możliwa jest współpraca oparta na kontraktach produkcyjnych i kontraktach o zarządzanie, stosowana głównie w sektorze hotelarskim.

Wydarzenia gospodarcze na Kubie

Obecnie na Kubie trwa 40. edycja FIHAV 2024 Międzynarodowych Targów Hawańskich, podczas której szacunkowo weźmie udział 800 firm z 60 krajów wszystkich regionów świata.

Wśród uczestników wydarzenia nie brakuje reprezentacji firm z Polski. M.in. Krajowa Izba Gospodarcza we współpracy z Izbą Handlową Kuby, Ambasadą RP w Hawanie oraz Ambasadą Kuby w Warszawie, zorganizowały wielosektorową misję gospodarczą polskich przedsiębiorców na Kubę.

W zakresie współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z Polską, strona kubańska deklaruje zainteresowanie dostawami i inwestycjami m.in. w następujących sektorach: urządzenia medyczne (farmaceutyczny i kosmetyczny), części zamienne dla Fiatów 125p i 126 p oraz samolotów AN-2 i M-18 Dromader,  nawozy sztuczne, zboża, maszyny, agrolotnictwo, technologie i urządzenia, wyposażenie i sprzęt szpitalny, budowa obiektów hotelowych, przemysł chemiczny.

Firmy zainteresowane ekspansją eksportową i inwestycjami na tym i innych kierunkach zachęcamy do śledzenia wydarzeń w kalendarzu Trade.gov.pl

Źródło:

• Serwis Rzeczpospolitej Polskiej gov.pl
• Export Intelligence
• Główny Urząd Statystyczny (GUS)
• The World Bank
• Polska Izba Gospodarcza