Nowa legislacja w sprawie sztucznej inteligencji

Komisja Europejska zaproponowała nowy zestaw przepisów regulujących funkcjonowanie sztucznej inteligencji. Nowe przepisy mają na celu głównie ochronę człowieka przed negatywnymi konsekwencjami jej działalności. Z rozwojem sztucznej inteligencji wiąże się wiele nowych możliwości i dobrodziejstw, niemniej istnieją pewne ryzyka, na które Komisja Europejska chce zawczasu przygotować europejską społeczność.

Poniższy fragment pochodzi z artykułu przygotowanego na zlecenie ośrodka Enterprise Europe Network przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Kontekst nowej legislacji i zakładane korzyści

Sztuczna inteligencja (SI), jeszcze niedawno obecna tylko w filmach science-fiction, dzisiaj pojawia się w codziennym zastosowaniu. W większości przypadków używanie terminu sztucznej inteligencji jest mocno na wyrost, niemniej coraz częściej na decyzje i losy człowieka wpływ mają programy komputerowe, które na podstawie przetworzonej wielkiej ilości informacji generują określone decyzje. Komisja Europejska definiuje system sztucznej inteligencji jako oprogramowanie, które zostało opracowane z wykorzystaniem określonej techniki i podejścia i które może, dla danego zestawu celów określonych przez człowieka, generować wyniki, takie jak treść, prognozy, zalecenia lub decyzje wpływające na środowiska, z którymi wchodzą w interakcje[1].

Komisja Europejska zauważa, że potencjalne korzyści płynące ze sztucznej inteligencji dla naszych społeczeństw są różnorodne, od lepszej opieki medycznej po lepszą edukację. W obliczu szybkiego rozwoju technologicznego sztucznej inteligencji UE musi działać wspólnie, aby wykorzystać te możliwości. O ile większość systemów sztucznej inteligencji nie będzie stwarzać żadnego ryzyka lub będzie ono niewielkie, o tyle niektóre z nich mogą wygenerować takie zagrożenie, którym należy się zająć, aby uniknąć niepożądanych skutków. Na przykład nieprzejrzystość wielu algorytmów może powodować niepewność i utrudniać skuteczne egzekwowanie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i praw podstawowych. W odpowiedzi na te wyzwania konieczne są działania legislacyjne, aby zapewnić dobrze funkcjonujący rynek wewnętrzny systemów sztucznej inteligencji, na którym odpowiednio uwzględniono zarówno korzyści, jak i zagrożenia[2].

Propozycja Komisji jest odpowiedzią na aktualne środowisko prawne, które nie do końca nadąża za rozwojem sztucznej inteligencji. Obecne krajowe (tj. państw członkowskich) przepisy dotyczące odpowiedzialności, w szczególności opartej na winie, nie są dostosowane do rozpatrywania roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkody spowodowane przez produkty i usługi wykorzystujące sztuczną inteligencję. Aktualne koncepcje prawne wymagają, aby to ofiary udowodniły bezprawne działanie lub zaniechanie osoby, która wyrządziła szkodę. Jednakże specyficzne cechy sztucznej inteligencji, w tym złożoność, autonomia i nieprzejrzystość, mogą utrudniać ofiarom zidentyfikowanie osoby odpowiedzialnej i udowodnienie wymogów skutecznego dochodzenia roszczeń z tytułu odpowiedzialności cywilnej lub być zbyt kosztowne dla ofiar. Wniesienie sprawy do sądu z reguły wiąże się z kosztami, które musi ponieść powód. Tak więc brak pewności co do osoby odpowiedzialnej za szkodę może zniechęcać ofiary do dochodzenia roszczeń w procesach sądowych, jeżeli ustalenie tej osoby będzie utrudnione. Co więcej dowiedzenie przed sądem winy takiej osoby wobec wysokiego stopnia skomplikowania i złożoności funkcjonowania sztucznej inteligencji nie jest proste.

W odpowiedzi na powyższe zagrożenia ustawodawcy niektórych z państw członkowskich rozpoczęli własne działania legislacyjne. Jednakże odrębne regulacje krajowe przyczyniłyby się do skomplikowania rozwoju sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej. Dlatego Komisja Europejska dążąc do rozwoju SI wyszła z propozycją przyjęcia przepisów ułatwiających dochodzenie roszczeń za szkody wyrządzone przez sztuczną inteligencję. Przepisy zostały zawarte w projekcie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dostosowania zasad pozaumownej odpowiedzialności cywilnej do sztucznej inteligencji (dyrektywa w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję).

Zgodnie z uzasadnieniem projektu dyrektywa zwiększy zaufanie społeczne do technologii sztucznej inteligencji i dostęp do skutecznego systemu wymiaru sprawiedliwości. Przyczyni się to do stworzenia skutecznego systemu odpowiedzialności cywilnej, dostosowanego do specyfiki SI, w przypadku gdy uzasadnione roszczenia o naprawienie szkody zostaną rozpatrzone pozytywnie. Zwiększenie zaufania społecznego przyniesie również korzyści wszystkim przedsiębiorstwom w łańcuchu wartości sztucznej inteligencji, ponieważ wzmocnienie zaufania obywateli przyczyni się do szybszego upowszechnienia sztucznej inteligencji. Nowe przepisy w zakresie odpowiedzialności SI przyniosłyby również pośrednie korzyści wszystkim obywatelom dzięki zwiększonemu poziomowi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz eliminacji źródeł zagrożeń dla zdrowia, co byłoby realizacją idei Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Oczekuje się również, że dyrektywa przyczyni się do osiągnięcia powiązanych celów i celów zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDG). Rozpowszechnianie aplikacji SI jest korzystne chociażby dla środowiska. Na przykład systemy sztucznej inteligencji stosowane w optymalizacji procesów sprawiają, że procesy są mniej marnotrawne (np. poprzez zmniejszenie ilości potrzebnych nawozów i pestycydów, zmniejszenie zużycia wody przy takiej samej wydajności itp.).

(…)

Paweł Terpiłowski

radca prawny, autor bloga www.Sprawnie.com

Zainteresował Cię poniższy fragment? Cały artykuł dostępny jest bezpłatnie na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.