Jak działa jednolity rynek UE
Zgodnie z art. 26 ust. 2 TFUE rynek wewnętrzny (obecnie zwany rynkiem jednolitym) obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.
Najważniejsze zasady
Fundament jednolitego rynku, powszechnie uważanego za jedno z największych osiągnięć UE, stanowią podstawowe swobody:
- swoboda przepływu towarów,
- swoboda przepływu pracowników,
- swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług,
- swoboda przepływu kapitału.
Podstawową zasadę stanowi zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. W trakcie rozwoju jednolitego rynku w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE został również sformułowany zakaz stosowania wszelkich ograniczeń – także tych niedyskryminacyjnych – utrudniających podmiotom z UE korzystanie z ww. swobód.
Wspomniane zakazy nie są bezwzględne, ale przypadki odejścia od nich zostały ściśle ograniczone do środków, które można uzasadnić ze względu na:
- porządek publiczny,
- bezpieczeństwo publiczne,
- zdrowie publiczne,
- względy nadrzędnego interesu publicznego (tzw. wymogi konieczne) – gdy chodzi o przepisy nie mające charakteru dyskryminującego.
Jednocześnie prawo UE wymaga, by środki te były proporcjonalne, a zatem odpowiednie dla danego celu i niezbędne dla jego osiągnięcia.
Katalog uznanych przez Trybunał Sprawiedliwości UE tzw. wymogów koniecznych jest otwarty i ciągle rozwijany poprzez orzecznictwo. Zalicza się do nich np.: ochronę konsumenta lub usługobiorcy, utrzymanie spójności systemu podatkowego, ochronę pracowników, ochronę środowiska naturalnego, ochronę dziedzictwa kulturalnego oraz zwalczanie oszustw.
Więcej informacji na temat jednolitego rynku można znaleźć na stronach Komisji Europejskiej: https://ec.europa.eu/growth/single-market_en
Akty prawa wtórnego dotyczące jednolitego rynku
Funkcjonowanie czterech swobód jednolitego rynku jest nieustannie rozwijane
i uszczegóławiane w aktach prawa wtórnego UE, tj. rozporządzeniach i dyrektywach. Należy jednak pamiętać, że zawsze jako nadrzędne zasady obowiązują wspomniane powyżej regulacje traktatowe.
Jednym z najważniejszych aktów prawa wtórnego jest dyrektywa 2006/123/WE dotycząca usług na rynku wewnętrznym
Dyrektywa o usługach to akt prawa wspólnotowego, którego celem jest ułatwienie działań przedsiębiorcom świadczącym lub korzystającym z usług w UE. Wymaga ona od państw członkowskich UE, a także Norwegii, Islandii i Lichtensteinu zniesienia barier m. in. poprzez uproszczenie przepisów prawa oraz procedur administracyjnych w poszczególnych państwach członkowskich. Dyrektywa 2006/123/WE w szczególności dotyczy:
- transgranicznego świadczenia usług, tj. przypadków, gdy przedsiębiorstwo już założone w jednym państwie UE chce świadczyć usługi transgraniczne w innym państwie UE bez konieczności zakładania przedsiębiorstwa w tym kraju
- zakładania działalności gospodarczej w sektorze usług, tj. przypadków, gdy indywidualny przedsiębiorca lub spółka chce rozpocząć działalność gospodarczą o charakterze usługowym w swoim państwie lub w innych państwach członkowskich UE (filię lub oddział).
Jednolity rynek nieustannie się rozwija, powinien on bowiem reagować na zmieniające się otoczenie i nowe wyzwania. Przykładem tego jest obecny rozwój jednolitego rynku cyfrowego w UE.