Polska w europejskiej czołówce eksporterów choinek

Choinki bożonarodzeniowe to nieodłączny symbol świąt, który każdego roku łączy tradycję z rynkowymi realiami. Produkcja i handel drzewkami, zarówno naturalnymi, jak i sztucznymi, odgrywają istotną rolę dla wielu lokalnych gospodarek. Polska jest jednym z największych producentów i eksporterów choinek w Europie, a co roku na zagraniczne rynki trafia około miliona drzewek.

Rynek choinek żywych

Choinki żywe cieszą się dużą popularnością w Europie, Ameryce Północnej oraz części Azji. W 2022 roku w Europie sprzedano około 60 milionów drzewek, co stanowiło wzrost o 2 proc. w porównaniu z 2021 rokiem. Polska, jako jeden z czołowych producentów choinek żywych w Europie, wyeksportowała w 2023 roku ponad milion sztuk, co generowało przychody na poziomie 41 milionów złotych (9,6 mln euro). To sprawia, że Polska plasuje się w czołówce krajów eksportujących drzewka świąteczne w Europie (1. Miejsce – Dania, 2. miejsce – w  zależności od statystyk Niemcy lub Polska).

Produkcja choinek żywych w Polsce opiera się na plantacjach zlokalizowanych głównie w północnej i zachodniej części kraju. Popularne gatunki to jodła kaukaska, świerk pospolity oraz sosna. Jodła kaukaska, mimo wyższej ceny, cieszy się rosnącym zainteresowaniem ze względu na trwałość igieł i estetyczny wygląd.

W 2023 roku rynek choinek żywych zanotował nieznaczny spadek sprzedaży o 1 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Przyczyną mogły być wyższe koszty transportu i produkcji, wynikające z inflacji oraz podwyższonych cen paliw. Jednocześnie obserwuje się rosnącą świadomość ekologiczną konsumentów, którzy chętniej wybierają drzewka z certyfikatami ekologicznymi, takimi jak FSC (Forest Stewardship Council), gwarantującymi zrównoważoną gospodarkę leśną.

Głównymi odbiorcami polskich choinek są Niemcy, Francja, Czechy, a także kraje skandynawskie.

Rynek choinek sztucznych

Produkcja choinek sztucznych jest zdominowana przez Chiny, które dostarczają na światowy rynek ponad 80 proc. tego typu drzewek. Proces produkcji opiera się na materiałach takich jak PVC oraz stal, co czyni je trwałymi, ale jednocześnie generuje wyższy ślad węglowy. W 2022 roku globalny rynek choinek sztucznych został wyceniony na 2,2 mld dolarów, z czego Europa odpowiadała za 35 proc. zapotrzebowania. W Polsce sprzedano około 1,5 milionów sztuk choinek sztucznych, co stanowiło wzrost o 5 proc. w stosunku do 2021 roku.

W 2023 roku zainteresowanie choinkami sztucznymi wzrosło o kolejne 3 proc., głównie za sprawą rosnącej świadomości ekologicznej. Wiele firm oferuje teraz modele z recyklingu, które zyskały uznanie wśród konsumentów. Nowoczesne technologie pozwalają na produkcję drzewek z tworzyw pochodzących z odpadów PET, co znacząco obniża ich negatywny wpływ na środowisko. Takie choinki, choć droższe, stają się coraz popularniejsze w krajach Europy Zachodniej, gdzie konsumenci coraz częściej wybierają produkty zgodne z ideą zrównoważonego rozwoju.

Import choinek sztucznych do Polski wzrósł w 2023 roku o 7 proc., osiągając wartość 50 milionów euro. Największym dostawcą pozostają Chiny, ale coraz więcej firm lokalnych podejmuje się produkcji na mniejszą skalę, skupiając się na segmencie premium (luksusowe choinki designerskie).

W porównaniu z choinkami naturalnymi drzewka sztuczne dają możliwość wielokrotnego użytku. Jednak krytycy wskazują na ich wyższy koszt ekologiczny, związany z produkcją i transportem. Eksperci podkreślają, że efektywność ekologiczna choinki sztucznej zwiększa się dopiero po kilkunastu latach użytkowania, więc przyjazne środowisku są tylko wtedy, gdy nie są wymieniane zbyt często.

Polska, mimo dominacji Chin w tej branży, ma szansę na zwiększenie udziału w produkcji choinek sztucznych, zwłaszcza w segmentach niszowych i ekologicznych. Firmy produkujące drzewka z biodegradowalnych materiałów lub tworzyw pochodzących z recyklingu mogą liczyć na wzrost zainteresowania zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym.

Porównanie ekologiczne: żywe vs. sztuczne

Wybór między choinką naturalną a sztuczną jest coraz częściej podyktowany względami ekologicznymi. Badania pokazują, że:

• Choinki naturalne: Przy odpowiedzialnej uprawie i kompostowaniu choinki naturalne mają mniejszy ślad węglowy w porównaniu z ich sztucznymi odpowiednikami. Średnio emisja gazów cieplarnianych związana z uprawą i transportem choinki naturalnej wynosi około 3,1 kg CO2 na drzewko. Co więcej, drzewka te mogą pełnić rolę pochłaniaczy dwutlenku węgla w czasie wzrostu na plantacjach, co dodatkowo zmniejsza ich wpływ na środowisko. Ważnym aspektem jest jednak odpowiedzialne pochodzenie drzewek – certyfikaty typu FSC gwarantują, że choinka pochodzi z legalnej i zrównoważonej plantacji.
• Choinki sztuczne: Produkcja choinek sztucznych generuje znacznie większe emisje – średnio około 40 kg CO2 na jedno drzewko. Materiały wykorzystywane w produkcji, takie jak PVC czy stal, są trudne do recyklingu i mają długi okres rozkładu. Choinki te muszą być używane przez co najmniej 10-15 lat, aby ich ślad węglowy zrównał się z naturalnym odpowiednikiem. Jednak rozwój technologii pozwala na produkcję drzewek z materiałów z recyklingu, co zmniejsza ich negatywny wpływ na środowisko. Niektóre firmy oferują choinki w 100 proc. wykonane z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu PET.
• Długość użytkowania: Kluczowym czynnikiem przy ocenie ekologiczności choinek jest ich długość użytkowania. Naturalne drzewka są wykorzystywane jednorazowo, ale mogą zostać przetworzone na kompost lub biomasę. Sztuczne choinki, choć wielokrotnego użytku, stają się problematyczne, gdy są wymieniane co kilka lat, co zwiększa ilość odpadów plastikowych.
• Wpływ konsumencki: Coraz więcej konsumentów podejmuje świadome decyzje zakupowe. Wybierają drzewka naturalne z lokalnych plantacji lub sztuczne choinki produkowane w bardziej zrównoważony sposób. Inicjatywy polegające na wynajmie żywych choinek, które po świętach wracają na plantację, zyskują na popularności, szczególnie w dużych miastach.

Wyzwania i perspektywy na przyszłość

Zmiany klimatyczne stanowią coraz większe wyzwanie dla rynku choinek naturalnych. Ekstremalne warunki pogodowe, takie jak susze i gwałtowne opady, znacząco wpływają na jakość i ilość dostępnych drzewek. W Europie w 2023 roku susze spowodowały spadek produkcji o około 3 proc. w stosunku do średniej z ostatnich pięciu lat.

Jednocześnie rosnące koszty produkcji stanowią problem zarówno dla producentów choinek naturalnych, jak i sztucznych. Inflacja oraz wyższe ceny energii i materiałów wpływają na końcowe ceny drzewek dostępnych dla konsumentów. W Polsce średnia cena choinki naturalnej w 2023 roku wzrosła o 10 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Podobny trend można zauważyć w segmencie choinek sztucznych, gdzie rosnące koszty produkcji i transportu windują ceny detaliczne.

Rynek reaguje również innowacjami w produkcji choinek sztucznych. W 2023 roku pojawiły się na rynku drzewka wykonane w całości z tworzyw z recyklingu, które spotkały się z dużym zainteresowaniem konsumentów w Europie Zachodniej. Takie choinki, choć droższe, są postrzegane jako bardziej przyjazne środowisku i wpisują się w rosnący trend zrównoważonej konsumpcji. W połączeniu z nowoczesnymi technologiami produkcji oraz recyklingu materiałów, mogą stać się kluczowym elementem przyszłości rynku choinek sztucznych.

Źródła:

• Statista, Main suppliers of Christmas tree lights globally in 2023, based on value of exports, grudzień 2024
• INN Poland, Choinki do Chin, bombki do USA, zabawki do Niemiec. Polska to bożonarodzeniowa potęga, grudzień 2023;
• Money.pl, Problemy plantatorów choinek przed świętami. Takie drzewka trafiają do Polski, grudzień 2023;
• WWF Polska, Sztuczna czy naturalna choinka? Która jest bardziej ekologiczna?, grudzień 2024.