20 lat członkostwa w UE: PKB Polski wyższe o 40 proc.

20 lat po akcesji do Unii Europejskiej, Polska i szerzej kraje Europy Środkowej (UE-8) czerpią znaczne korzyści z członkostwa w UE, co potwierdza raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Analiza wykazała, że realny PKB per capita w UE-8 jest o 27 proc. wyższy niż byłby w scenariuszu kontrfaktycznym bez akcesji do UE. W przypadku Polski ten wzrost sięga aż 40 proc.

Polska jednym z liderów wzrostu gospodarczego

Realny PKB per capita Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier (UE-8) jest o 27 proc. wyższy niż byłby w scenariuszu kontrfaktycznym bez akcesji do UE. Spośród ośmiu państw regionu najszybsze tempo wzrostu w latach 2004-2022 zanotowała Polska, Litwa i Słowacja. W przypadku Polski ten wzrost sięga aż 39,6 proc. Średnioroczny wzrost PKB per capita PPP w okresie 2004-2022 wyniósł 4,2 proc. Oznacza to, że był o 1,7 pkt. proc. wyższy niż w sytuacji, gdyby Polska rozwijała się niezależnie od UE. Pozostanie poza UE oznaczałoby, że polski standard życia mierzony PKB per capita byłby na poziomie 2014 r. a 2015 r.

Wzrost handlu i rozwój gospodarczy państw UE-8

W okresie od 2003 do 2022 roku, wartość łącznego eksportu państw UE-8 wzrosła pięciokrotnie, osiągając kwotę 1 biliona USD w 2022 roku. To oznacza, że członkostwo w UE przyczyniło się do średniorocznego wzrostu wartości eksportu o 10 proc. Nasz kraj zwiększył swój udział w eksporcie towarowym UE-8 z 27 proc. do 35 proc.

Ważnym aspektem rozwoju handlu była również dywersyfikacja eksportu. Dzięki różnorodności sektorów eksportowych, region nie uzależnił się od jednego sektora, co zapewniło większą stabilność gospodarczą.

Nastąpiła pożądana zmiana w zakresie zaawansowania technologicznego eksportu towarowego państw UE-8. W przypadku Polski udział towarów mid-tech i high-tech w eksporcie wzrósł z 43 proc. do 49 proc.

Rozwój handlu usługami był równie dynamiczny. Wartość eksportu i importu usługowego UE-8 wzrosła 3,5-krotnie, przekraczając 220 mld USD w 2022 roku. Polska zwiększyła swój udział w eksporcie usługowym UE-8 z 28 proc. do 43 proc.

Rozwój handlu w ramach UE-8 był możliwy dzięki wzrostowi infrastruktury, zwłaszcza sieci autostrad. W ciągu lat 2004-2022 długość sieci autostrad w regionie wzrosła o niemal 140 proc., w Polsce i na Węgrzech o ponad 225 proc. co przyczyniło się do poprawy logistyki i efektywności handlu.

Rola Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych

Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne (BIZ), odgrywały kluczową rolę w przekształceniu gospodarek państw UE-8. Od momentu akcesji w 2004 roku państwa te przyciągnęły blisko 630 mld USD inwestycji zagranicznych, z czego Polska i Czechy odpowiadały za dwie trzecie tego napływu. Polska zarejestrowała inwestycje na poziomie 279 mld USD, podczas gdy Czechy 136 mld USD.

Raport PIE zwraca uwagę także na wysoką atrakcyjność inwestycyjną państw UE-8 w kontekście projektów greenfield. W ostatnich latach Litwa, Estonia, Polska i Węgry znajdowały się wysoko w rankingu FDI greenfield performance. Świadczy to o potencjale rozwojowym tych państw i atrakcyjności dla inwestorów zagranicznych.

Głównymi motywami napływu inwestycji zagranicznych do regionu były dostęp do rynku oraz efektywność kosztowa wynikająca z niskich kosztów pracy. Struktura napływu BIZ jest determinowana geografią, przy czym większość inwestycji pochodzi z państw Unii Europejskiej. Silny jest także efekt sąsiedztwa z gospodarkami rozwiniętymi. Do Europy Środkowej inwestycje płynęły głównie z Niemiec i Austrii, z kolei do państw bałtyckich z krajów nordyckich.

Kluczowe wnioski z raportu

Państwa UE-8 otrzymały łącznie z europejskich funduszy 355 mld EUR. Główne korzyści z członkostwa w UE dla państw Europy Środkowej w tym Polski związane są z jednolitym rynkiem. Znacznie wzrosły bezpośrednie inwestycje zagraniczne, których skumulowana wartość wzrosła 21-krotnie. Gospodarki regionu napędzane są wymianą w ramach globalnych łańcuchów dostaw. Sektor usług ICT (technologie komunikacyjno-informacyjne) odnotował podwojenie wartości dodanej w latach 2008-2021.

Wzrost gospodarczy przekłada się także na poprawę jakości życia mieszkańców regionu. Wskaźniki mierzące jakość życia, takie jak oczekiwana długość życia, scholaryzacja czy poziom dochodu per capita, znacząco wzrosły. Integracja z UE przyniosła regionowi wiele korzyści, jednak pozostaje wiele wyzwań do pokonania. Nadal istnieją te związane z dalszym niwelowaniem różnic rozwojowych, zwłaszcza w obszarze innowacyjności oraz wspomnianej jakości życia i edukacji.

Źródło: Wielkie rozszerzenie. 20 lat członkostwa Europy Środkowej w UE, Polski Instytut Ekonomiczny