Chile – charakterystyka
Chile – oficjalnie Republika Chile, leży na kontynencie południowoamerykańskim i jest najdłuższym krajem świata. Mówi się, że w Chile jest się bardzo bogatym albo bardzo biednym, nie było wiele pomiędzy. To kraj ciągle dużych kontrastów, choć obecnie coraz liczniejsza staje się klasa średnia.
Ten najdłuższy kraj świata jest wyjątkowy, zarówno ze względu na swoje położenie geograficzne, jak i zasobność w bogactwa naturalne i związany z nimi przemysł wydobywczy.
Podstawowe informacje
Po ośmiu latach wojny o niepodległość z hiszpańskim imperium kolonialnym, Chile w 1818 ogłosiło się państwem niezależnym, a za datę odzyskania niepodległości przyjmuje się 18 września 1810 roku. I właśnie 18 września jest świętem narodowym Chile. Na fali zwycięstwa, jeszcze w tym samym XIX wieku, odniosło kolejne zwycięstwo, tym razem w wojnie „o saletrę”, czyli o dostęp do Pacyfiku. Chile pokonało połączone siły swoich sąsiadów – Boliwii i Peru, zdobywając terytoria niezwykle bogate w surowce mineralne.
W roku 1973 Chilijczycy obalili demokratycznie wybrane wcześniej, marksistowskie rządy Salvadora Allende i do władzy doszła junta pod przywództwem Augusto Pinocheta. Ten okres, to bardzo ciekawa lektura dla osób chcących dowiedzieć się jeszcze więcej o kraju i kolejnych powodach dzielących chilijskie społeczeństwo. Generał miał przydomek „diabła w aureoli” i sprawował prezydenturę w latach 1973-1990. Jedni czasy jego rządów nazywają niezwykłym neoliberalizmem, drudzy twardą dyktaturą.
Po wyborach w roku 1989, Chilijczycy powrócili na drogę demokracji, a Augusto Pinochet oddał władze. Obecnie w kraju jest system prezydencki z głową państwa wybieraną na 4-letnią kadencję, bez możliwości reelekcji.
Chile dzisiaj jest jednym z najstabilniejszych krajów Ameryki Południowej, choć nie wolny od wielu społecznych protestów.
Położenie
Chile leży w południowo-zachodniej części kontynentu południowoamerykańskiego, rozciągając się wzdłuż wybrzeża wąskim pasem o długości 4,3 tys. km. Powierzchnia całkowita kraju jest równa 756 102 km², z czego 743 812 km² to część kontynentalna. Najdalszym punktem na północy jest styk granicy z Peru i Boliwią, a na południu- przylądek Horn, najdalej na południe wysunięty punkt części kontynentalnej Ameryki Południowej. Północna cześć wybrzeża jest słabo rozwinięta, południowa, z licznymi wyspami – bardzo dobrze,. Te największe należące do Chile to leżące na oceanie Juan Fernández i Wyspa Wielkanocna. Od strony kontynentalnej, najdłuższą granicą jest wschodnia z Argentyną, biegnąca wzdłuż pasma górskiego Andów mająca długość 5308 km.
Absolutnie fantastycznym miejscem w Chile jest jedno z najbardziej suchych miejsc na świecie – piaszczysta i kamienista Pustynia Atakama. Rozciągając się w części północnej kraju na długości 1000-1100 km i szerokości około 100 km, w wielu miejscach nie zanotowała żadnego opadu deszczu od prawie 500 lat. Pustynia nie jest jednak bardzo gorąca, temperatury wahają się pomiędzy 0-25 stopni Celsjusza. Ciekawostką jest wiązanie przez wiele lat trwających obserwacji, opadów występujących w części pustyni, a pojawiających się na niej co ok. 11 lat, z cyklicznymi wybuchami na słońcu. Teoria ta nie potwierdziła się jednak, ponieważ opady obecnie powtarzają się w odstępach krótszych, 7-8 letnich. Po takich, część Pustyni Atakama zamienia się w iście bajkową przestrzeń wypełnioną morzem różowych, fioletowych i żółtych kwiatów. Okres ten jest niesamowitą gratką dla turystów i momentem kiedy warto być przygotowanym do podróży, żeby zobaczyć to zjawisko.
To właśnie z Atakamy pochodzą najstarsze znalezione na świecie mumie, liczące 9000 lat.
Stolicą Chile jest Santiago, największe miasto kraju, leżące w jego środkowej części.
Językiem urzędowym – język hiszpański.
Walutą – peso chilijskie, dzielone na 100 centavos.
Klimat
W Chile ze względu na dużą rozciągłość południkową wyróżnia się kilka stref klimatycznych.
Region północny, obejmujący Pustynię Atakama, to klimat zwrotnikowy wybitnie suchy, wzmocniony wpływem zimnego Prądu Peruwiańskiego.
Region środkowy to klimat podzwrotnikowy morski, z opadami przede wszystkim w porze zimowej, trwającej od maja do lipca. Najcieplejszym miesiącem jest styczeń, najchłodniejszym lipiec.
Południe kraju to klimat umiarkowany morski z bardzo dużymi opadami wysokości pomiędzy 1000 a 3000 mm rocznie. W rejonie północnej Patagonii dochodzącymi nawet do 5100 mm/rok. Umiarkowane opady są notowane na wschodnich stokach Andów Patagońskich.
Na najdalej wysuniętych krańcach Chile występuje strefa klimatu subpolarnego.
Ludność
Według The World Bank, w 2022 roku ludność Chile wynosiła 19,604 mln osób. Średnia gęstość zaludnienia to 25 osób/km2 (dla porównania w Polsce jest to 123os./km2), ale z oczywistych powodów ukształtowania i klimatu, rozmieszczenie ludności Chile jest nierównomierne. Ludność miejska stanowi prawie 91%. W stolicy kraju Santiago, najludniejszego miasta, mieszka jedna trzecia populacji, tj. ok. 7 mln osób, a całą Dolinę Środkowochilijską zamieszkuje prawie 75% ludności kraju. Drugie największe miasto, to portowa Antofagasta z ponad 400 tys. mieszkańców, następnie Valparaíso i Concepción liczące po niemal 300 tys. mieszkańców i nieco mniejsze Temuco, La Serena i Iquique.
Zdecydowana większość mieszkańców kraju to Metysi, czyli potomkowie Indian i Białych, następnie Biali, w większości pochodzenia europejskiego oraz ok. 1,3 mln Araukan – grupy etnicznej Indian Ameryki Południowej. Sami o sobie mówią Mapucze, są bardzo dumni ze swojej odrębności kulturowej, a zamieszkują południowo-centralne obszary Chile.
Społeczeństwo chilijskie jest dość młode, średnia wieku to 38 lat, a średnia długość życia ok. 84.
Bogactwa naturalne
Chile posiada największe na świecie zidentyfikowane złoża litu, metalu szczególnie w czasach elektryfikacji motoryzacyjnej i nie tylko, pożądanego i niezbędnego do produkcji baterii i akumulatorów litowo-jonowych.
Kraj jest także niezwykle bogaty w złoża rudy miedzi. Te wg badań United Geological Service z USA, stanowią 30% światowych zasobów i są wielkości ok. 140 mln ton.
Podobna ilość światowych zasobów (ok. 35%) dotyczy molibdenu ocenianych na 3 mln ton. Molibden jest wykorzystywany m.in. w przemyśle lotniczym, zbrojeniowym czy do produkcji elementów lamp żarowych.
W Chile są także bogate i mocno eksploatowane złoża złota, srebra, żelaza, magnezu, ołowiu i cynku.
W kraju tylu bogactw naturalnych nie może zabraknąć ropy naftowej. Jej złoża znajdują się głównie na dalekim południu, w okolicach Cieśniny Magellana, gdzie zainstalowanych było 36 platform wiertniczych, obecnie jednak jest ich już znacznie mniej. Południowe regiony bogate są także w złoża węgla kamiennego (okolice Coronel), gazu ziemnego i łupkowego szacowanego na 1,8 bln m3.
Ciekawostką jest, że największe zasoby miedzi na świecie i trzecie największe litu jakie posiada Chile, obecny prezydent kraju – Gabriel Boric wraz z lewicowym rządem, planują znacjonalizować lub nałożyć dodatkowe podatki na wydobycie miedzi przez firmy prywatne. Takie projekty popiera ok. 80% obywateli. Prezydent bowiem zadeklarował walkę z rozwarstwieniem społecznym w kraju i liczy tym samym na wzrost dochodów państwa, środków finansowych niezwykle potrzebnych do realizacji takiego celu. Jest obawa, że może dotknąć to również nasz kraj, ponieważ właśnie w Chile mamy największą polską zagraniczną inwestycję typu greenfield – kopalnię miedzi Sierra Gorda.
Komunikacja
W Chile, najdłuższym kraju świata, przemieszczanie się jest nielada wyzwaniem. Ze stolicy – Santiago, umiejscowionej mniej więcej w połowie kraju, aby zwiedzić rejony północne i południowe, trzeba pokonać wiele tysięcy kilometrów.
Lotnicza
Chile ma świetnie rozwiniętą siatkę lotnisk i połączeń lotniczych. Porty lotnicze znajdują się praktycznie we wszystkich większych miastach. Oprócz lotnisk, obsługujących połączenia rejsowe, są także lotniska zapewniające komunikację charterową. Głównymi liniami są LATAM Airlines oraz Sky Airline. Te drugie są znacznie tańsze, ale kupując bilet warto pamiętać, że najkorzystniej wybrać go z chilijskiej wersji strony, ponieważ ceny naliczone w EUR i USD będą znacznie wyższe. Oczywiście najtańsze będą ceny biletów kupionych ze znacznym, np. miesięcznym wyprzedzeniem i nie w terminach świątecznych. Decydując się na podróż lotniczą, należy wziąć pod uwagę fakt, że większość portów lotniczych, w tym stołeczne, nie są skomunikowane środkami transportu publicznego z centrami miast.
Drogowa i kolejowa
Najważniejszą częścią chilijskiego systemu transportu drogowego jest Autostrada Panamerykańska (Ruta 5), będąca jednocześnie odcinkiem najdłuższej drogi świata (48 tys. km), łączącej północną część Alaski z południem Argentyny. Obecnie Panamericana jest jednak całkowicie nieprzejezdna na 40-to kilometrowym odcinku w Panamie, tzw. jungle gap (przerwa w dżungli).
W Chile bardzo dobrze funkcjonuje system połączeń autobusowych, w tym dalekobieżnych. Autobusy są najpopularniejszym środkiem transportu publicznego. Siatka połączeń obejmuje cały kraj i są to zarówno państwowe przedsiębiorstwa przewozowe jak i prywatne. Najpopularniejsze to Tur Bus i Pullman Express. Od niedawna obecny jest także Flixbus. Autostrady w Chile są płatne ale za to bezpieczne. Drogi regionalne i lokalne, bardzo często są nieutwardzone i mocno niebezpieczne, zwłaszcza w okresie zimowym. Są tez znacznie gorzej oznakowane i najczęściej nie posiadają barier bezpieczeństwa, nawet te na stromych zboczach. W Chile nie ma żadnych problemów z dostępem do paliwa na stacjach benzynowych, ale w zależności od odcinka drogi, mogę być oddalone od siebie nawet o około 250 km.
W Chile podróżować można także koleją, choć ta nie ma zbyt dużego znaczenia komunikacyjnego. Najważniejszą jest lina Santiago – Chillan, która łączy stolicę ze środkowym południem.
Transport morski
Największe chilijskie porty morskie: San Antonio i Valparaíso (V Region), Talcahuano – San Vincente (VIII Region), Antofagasta (II Region), Iquique (I Region) i Arica (XV Region). Największym, również na całym zachodnim wybrzeżu Ameryki Południowej, najbardziej nowoczesnym i najważniejszym dla Chile jest port handlowy i pasażerski Valparaíso . To główny węzeł komunikacyjny, łączący miasto z innymi miastami, a także państwami.
Integralną częścią wodnej sieci transportu pasażerskiego są promy samochodowo – osobowe, zapewniające doskonałą komunikację w południowych regionach kraju (Ruta 7), a korzystanie z nich zaczyna się na wysokości Puerto Montt. Promy są bardzo dobrym środkiem transportu skracającym czas podróży ale także przygodą samą w sobie. Wielogodzinne rejsy przez archipelag południowych wysp czy płynięcie wzdłuż patagońskich fiordów dostarcza niezapomnianych wrażeń.
Artykuł dotyczący gospodarki Chile oraz wymiany handlowej z Polską i szans dla polskich przedsiębiorców tutaj
Źródło: Portal gov.pl, The World Bank
- Wszystko
- Aktualności (1)
- Wiedza (9)
- Kalendarz (16)
