Dekarbonizacja w Polsce

Od lat dekarbonizacja stanowi istotny temat dla przemysłu na całym świecie, również w Polsce. W świetle zmieniających się uwarunkowań geopolitycznych oraz rosnącej presji na ograniczenie emisji CO2 przedsiębiorstwa stają przed wyzwaniem dostosowania swojej działalności do nowych realiów. Badania przeprowadzone w ostatnich latach pozwoliły na zgłębienie procesu dekarbonizacji w Polsce i zidentyfikowanie kluczowych wyzwań oraz możliwości.

Według badań z 2023 r., aż 97 proc. firm konfrontuje się z różnorakimi wyzwaniami związanymi z dekarbonizacją. To wyzwania nie tylko ekonomiczne, ale także technologiczne i organizacyjne.

Są wśród nich:

• problem finansowania – koszty związane zarówno z budową nowych instalacji, jak i ich późniejszą eksploatacją, stanowią istotne wyzwanie dla przedsiębiorstw. Wielu respondentów wskazuje na brak środków finansowych jako główną przeszkodę w realizacji dekarbonizacji. Konieczność inwestycji w nowe technologie i infrastrukturę wymaga znacznego kapitału, który nie zawsze jest dostępny dla firm.
• problemy procesowe – wprowadzenie zmiany paliwa wiąże się z licznymi trudnościami procesowymi, zwłaszcza jeśli chodzi o zastąpienie węgla innym paliwem. Firmy zauważają, że przejście na alternatywne źródła energii nie jest łatwe i wymaga przemyślanej strategii oraz dokładnej analizy technicznej i organizacyjnej.
• brak czasu – proces dekarbonizacji wymaga znacznego zaangażowania czasowego ze strony firm. Przygotowanie, wdrożenie i nauczanie nowego podejścia w firmie zajmuje wiele czasu i energii. Ponadto niektóre firmy odczuwają presję czasu związanej z potrzebą szybkiego dostosowania się do nowych norm środowiskowych.
• niepewna sytuacja na rynku – wzrost niepewności na rynku oraz brak stabilności ekonomicznej mogą powstrzymywać przedsiębiorstwa przed podejmowaniem strategicznych decyzji dotyczących dekarbonizacji. Firmy stają przed wyzwaniem oceny opłacalności inwestycji w warunkach zmiennej sytuacji gospodarczej.
• wybór alternatywnego paliwa – dla niektórych firm problematyczne pozostaje znalezienie odpowiedniego alternatywnego paliwa, które spełniłoby ich potrzeby energetyczne oraz byłoby ekonomicznie opłacalne. W związku z tym część przedsiębiorstw rozważa różne opcje i strategie, poszukując optymalnego rozwiązania.

Dekarbonizacja – jakie są korzyści z jej wdrożenia

Jednakże, pomimo tych barier, coraz więcej firm dostrzega korzyści płynące z dekarbonizacji. Głównymi korzyściami są te związane z ochroną środowiska, jak i czysto biznesowe.

Redukcja emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń wpływa pozytywnie na stan środowiska naturalnego, co przekłada się na poprawę jakości powietrza i ograniczenie negatywnych skutków dla zdrowia ludzi i ekosystemów. Ponadto dekarbonizacja umożliwia firmom dostosowanie się do coraz bardziej restrykcyjnych norm środowiskowych i przepisów prawa, co eliminuje ryzyko kar i sankcji za niewykonanie wymogów.

Jeśli chodzi o korzyści biznesowe, na pierwszym miejscu przedsiębiorcy wskazują poprawę wizerunku. Firma, która podejmuje działania na rzecz dekarbonizacji, jest postrzegana jako odpowiedzialna społecznie i dbająca o środowisko, co zwiększa jej zaufanie wśród klientów, inwestorów oraz społeczności lokalnej. Ważna jest także konkurencyjność na rynku – firmy  dekarbonizujące swoje procesy produkcyjne mogą wyprzedzić konkurencję, zyskując przewagę na rynku. Dla wielu konsumentów coraz ważniejsze staje się pochodzenie ekologiczne produktów, co może zwiększyć popyt na produkty i usługi oferowane przez zielone firmy. Ponadto firmy dekarbonizujące swoją działalność są atrakcyjniejsze dla międzynarodowych inwestorów, którzy coraz częściej poszukują przedsiębiorstw zrównoważonych ekologicznie. Zgodność z zasadami ESG (Environmental, Social, Governance) staje się coraz bardziej istotna dla wielu rynków zbytu. Co ciekawe, mimo że regulacje ESG stwarzają ramy dla dekarbonizacji, to jedynie 38 proc. firm widzi związek pomiędzy dekarbonizacją a ESG. Niemniej jednak, można przypuszczać, że presja regulacyjna będzie miała coraz większy wpływ na strategie firm w nadchodzących latach.

W dłuższej perspektywie inwestycje w dekarbonizację mogą przynieść także znaczne oszczędności, np. poprzez redukcję zużycia energii czy obniżenie kosztów związanych z emisją zanieczyszczeń. Wdrożenie tego procesu może wpłynąć również na rozwój innowacyjności w firmie oraz kreowania nowych rozwiązań.

Motywacje do wdrożenia procesu

Badania pokazują, że prawie 47 proc. firm decyduje się na odejście od węgla z obawy przed konsekwencjami prawnymi i dodatkowymi kosztami. Pomimo że tempo dekarbonizacji jest nierówne, rośnie świadomość konieczności zmiany. Widać to między innymi w coraz większej liczbie firm, które wyrażają zainteresowanie gazem ziemnym jako alternatywnym paliwem. Aż 65 proc. firm wymienia gaz jako główne paliwo rozważane do zastąpienia węgla, doceniając jego zalety, takie jak łatwość obsługi czy brak pylenia.

Wsparcie finansowe dekarbonizacji

Według danych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej liczba firm ubiegających się o wsparcie finansowe na projekty ekologiczne wzrosła o 20 proc. w ciągu ostatnich dwóch lat. Programy takie jak FEnIKS czy unijne dotacje stają się coraz bardziej dostępne dla przedsiębiorstw, umożliwiając im realizację inwestycji związanych z redukcją emisji gazów cieplarnianych oraz poprawą efektywności energetycznej. Banki i instytucje finansowe również włączają się w ten proces, oferując kredyty i pożyczki na projekty dekarbonizacji, co wspiera firmy w realizacji ich ambitnych celów ekologicznych.

Perspektywy na przyszłość

Mimo wyzwań polskie przedsiębiorstwa wykazują coraz większą gotowość do podjęcia działań na rzecz dekarbonizacji. Widoczny jest trend odejścia od węgla oraz poszukiwania alternatywnych, bardziej ekologicznych rozwiązań. Kluczowe będzie zapewnienie wsparcia finansowego oraz odpowiedniej infrastruktury, aby umożliwić firmom przejście na bardziej zrównoważone sposoby produkcji. Dekarbonizacja nie tylko przynosi korzyści dla środowiska, ale także stwarza nowe możliwości rozwoju i zwiększa konkurencyjność polskiego przemysłu na arenie międzynarodowej.

Źródła:

• Transformacja energetyczna w polskich firmach produkcyjnych – Duon & Instytut Keralla,
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej