Działalność gospodarcza w Finlandii

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Finlandii nie jest skomplikowane. Osoby legitymujące się obywatelstwem jednego z państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą zakładać firmy na takich samych zasadach jak Finowie.

W niniejszym artykule zebraliśmy garść informacji na temat form działalności gospodarczej obowiązujących w Finlandii oraz zasad zatrudniania pracowników. W przypadku tego kraju nie da się pominąć kwestii związków zawodowych, które odgrywają tu znaczącą rolę. Szacuje się, że ok. 75 proc. pracowników jest zrzeszonych w związkach zawodowych.

Formy prowadzenia działalności gospodarczej:

• Avoin yhtiö – spółka jawna,
• Kommandiittiyhtiö – spółka komandytowa,
• Osakeyhtiö – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• Julkinen osakeyhtiö – spółka akcyjna notowana na giełdzie,
• Osuuskunta – spółdzielnia.

Najbardziej powszechna w Finlandii jest jednoosobowa działalność gospodarcza oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Finlandia, ze względu na duże uzwiązkowienie, jest raczej przeciwnikiem samozatrudnienia. Co za tym idzie, jednoosobowa działalność gospodarcza może być ryzykowna, gdyż w przypadku kontroli, jeśli okaże się, że jest to forma samozatrudnienia, urząd skarbowy może nałożyć podatek dochodowy w wysokości nawet 60 proc. Dlatego przed rozpoczęciem działalności należy się dobrze zastanowić, którą formę wybrać.

Toiminimi (Tmi) – jednoosobowa działalność gospodarcza

Przedsiębiorca może prowadzić firmę samodzielnie lub ze współmałżonkiem, przy czym ani on sam ani współmałżonek nie może pobierać wynagrodzenia (choć współmałżonek jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym). Przedsiębiorcą może zostać osoba posiadający stały adres zamieszkania na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jednoosobową działalność gospodarczą mogą zakładać także osoby, które nie mają numeru socjalnego, czyli takie, które nigdy w Finlandii nie były. Założenie działalności trwa ok. 12 tygodni, a dla osób, które nie mają numeru socjalnego – ok. miesiąca. W 2022 r. zgłoszenie do rejestru handlowego kosztowało 60 EUR (wniosek online) lub 115 EUR (formularz papierowy).

Przy tego rodzaju działalności istnieje możliwość zastosowania jednostronnego zapisu księgowego, czyli tzw. prosta księgowość. Na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego, gdy w zakończonym lub bezpośrednio poprzedzającym okresie rozliczeniowym zostały przekroczone co najmniej dwa z następujących limitów:

• obrót 12 mln EUR,
• suma bilansowa 6 mln EUR,
• zatrudnienie średnio 50 osób.

Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej jest proste – cały dochód jest dochodem przedsiębiorcy i rozliczany jest on według podatku progresywnego (im więcej zarabiamy, tym wyższy podatek płacimy). Można wypłacać środki z konta firmowego, ale trzeba pamiętać o tym, by zawsze zostawić określoną sumę na podatki.

Przedsiębiorca podejmuje decyzje samodzielnie i odpowiada własnym majątkiem.

Avoin yhtiö – spółka jawna

Spółkę jawną założyć mogą co najmniej dwa podmioty, spośród których jednym może być firma. Wymagana jest umowa spółki. Zarejestrowanie tego rodzaju działalności kosztuje 240 EUR i nie ma potrzeby posiadania odrębnego kapitału zakładowego.

Spółka ma obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego, gdy w zakończonym lub bezpośrednio poprzedzającym okresie rozliczeniowym zostały przekroczone co najmniej dwa z następujących limitów:

• obrót 12 mln EUR,
• suma bilansowa 6 mln EUR,
• zatrudnienie średnio 50 osób.

Spółka jawna jest spółką osobową, więc nie jest opodatkowana. Opodatkowani są wspólnicy, którzy mogą wypłacać środki z konta firmowego, ale również muszą pamiętać o tym, by została tam odpowiednia kwota na podatki.

Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność osobistą za długi i inne zobowiązania spółki.

Kommandiittiyhtiö – spółka komandytowa

Do założenia spółki wymagany co najmniej jeden komplementariusz i jeden komandytariusz oraz umowa spółki. Koszt rejestracji wynosi 240 EUR. W przypadku zakładania spółki komandytowej trzeba dysponować niewielkim kapitałem – minimalna kwota nie jest określona przepisami. Kapitałem mogą być pieniądze, towary lub nakłady pracy.

Obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego istnieje, gdy w zakończonym lub bezpośrednio poprzedzającym okresie rozliczeniowym zostały przekroczone co najmniej dwa z następujących limitów:

• obrót 12 mln EUR,
• suma bilansowa 6 mln EUR,
• zatrudnienie średnio 50 osób.

Firma jest spółką osobową, więc nie jest opodatkowana. Opodatkowani są wspólnicy. Mogą wypłacać środki z konta firmowego, ale trzeba pamiętać o tym, by zawsze zostawić kwotę na podatki.

Komplementariusz ponosi odpowiedzialność osobistą za długi i inne zobowiązania spółki, komandytariusz – tylko do wysokości wkładu własnego.

Osakeyhtiö – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymagany jest co najmniej jeden udziałowiec, może nim być firma. Opłata rejestracyjna wynosi 240 EUR, a wpis do rejestru uzyskiwany jest nawet w ciągu tygodnia. W 2019 r. został zniesiony obowiązek posiadania kapitału własnego.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek sporządzenia i zarejestrowania sprawowania finansowego istnieje zawsze. Sprawozdanie należy zarejestrować i przesłać do rejestru handlowego nie później niż 6 miesięcy od zakończenia roku bilansowego, przy czym rok bilansowy może wynosić od 6 do 18 miesięcy. Najczęściej jest to 12 miesięcy, ale nie musi być ograniczony rokiem kalendarzowym.

Wymagane jest co najmniej jedno walne zgromadzenie rocznie – to, na którym akceptowane jest sprawozdanie finansowe.

Spółka opodatkowana jest podatkiem od zysku w wysokości 20 proc. Dodatkowo przedsiębiorca od swojej wypłaty płaci podatek zgodny z indywidualną kartą podatkową.

Udziałowcy nie ponoszą odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Julkinen osakeyhtiö – spółka akcyjna notowana na giełdzie

Spółka akcyjna powstaje poprzez przekształcenie spółki z o.o. Do założenia wymagany jest kapitał zakładowy powyżej 80 tys. EUR. Zarząd musi się składać z co najmniej 3 członków oraz prezesa.

Aby ustalić model opodatkowania, należy najpierw obliczyć matematyczną wartość akcji. Odbywa się to poprzez podzielenie aktywów netto spółki (tj. aktywów – pasywów) przez całkowitą liczbę akcji. Jeśli dywidenda jest mniejsza niż 8 proc. matematycznej wartości akcji i mniejsza niż 150 tys. EUR, 25 proc. z tego to dochód kapitałowy, a 75 proc. to dochód wolny od podatku. Z udziału przekraczającego 150 tys. EUR 85 proc. to dochód kapitałowy, a 15 proc. to dochód wolny od podatku. Jest to zatem kwestia osobistego opodatkowania odbiorcy dywidendy, czyli limit 150 tys. EUR jest indywidualny.

Kiedy dywidenda przekracza 8 proc. matematycznej wartości udziału, 75 proc. wartości dywidendy to dochód wypracowany, a 25 proc. to dochód wolny od podatku.

Osuuskunta – spółdzielnia

Spółdzielnia różni się od innych form działalności gospodarczej tym, że jej głównym celem nie jest oficjalnie maksymalizacja zysku, lecz finansowe lub materialne wsparcie członków poprzez prowadzenie działalności gospodarczej w taki sposób, aby członkowie korzystali z usług oferowanych przez spółdzielnię. Spółdzielnia może świadczyć usługi samodzielnie lub zorganizować je w inny sposób. Odmiennie może być określony cel działalności w regulaminie spółdzielni.

Spółdzielnię może założyć jedna lub więcej osób fizycznych, wspólnota, fundacja lub inna osoba prawna. Najczęściej spółdzielnię zakłada kilku założycieli. Spółdzielnię tworzy się przez sporządzenie aktu założycielskiego. Spółdzielnia musi zostać zgłoszona do rejestracji w ciągu trzech miesięcy od podpisania statutu. Koszt rejestracji wynosi 380 EUR.

Członkowie spółdzielni nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółdzielni, ale członek odpowiada za zobowiązania spółdzielni tylko kwotą, którą zainwestował w spółdzielnię, czyli składką spółdzielczą.

Stosunek pracy

W Finlandii nie ma umów cywilno-prawnych. Są dwa rodzaje umowy o pracę: na czas określony i na czas nieokreślony, przy czym umowa na czas nieokreślony ma zawsze pierwszeństwo. Jeśli pracodawca chce zatrudnić pracownika na czas określony, musi mieć do tego podstawę prawną. Nie ma też możliwości przedłużania umów na czas określony. Umowa typowa na czas określony nie zawiera klauzuli wypowiedzenia – nie można jej zakończyć przed okresem, na który została zawarta. Natomiast umowa hybrydowa na czas określony posiada klauzulę wypowiedzenia.

Okres próbny wynosi maksymalnie 6 miesięcy.

Jeśli firma planuje zakończenie stosunku pracy z przyczyn ekonomicznych, wymaga to specjalnej procedury negocjacji. Konieczne jest wysłanie zaproszenia do pracowników czy do przedstawiciela załogi na 7 dni przed rozpoczęciem negocjacji. Podczas spotkania strony analizują, co można zrobić, aby nie doszło do zwolnień oraz w jaki sposób przeszkolić lub przesunąć kadrę na inne stanowiska, aby jak najmniej osób zwolnić. Takie negocjacje mogą trwać nawet do kilku miesięcy i dopiero po zakończeniu negocjacji zostaje podjęta decyzja. Wtedy każdy z pracowników dostaje informację, czy zostaje w firmie i na jakim stanowisku / czy następuje zakończenie stosunku pracy / czy postojowe (stosunek pracy trwa, ale płatnikiem są albo związki zawodowe Kasa Bezrobotnych, albo Kiela, czyli odpowiednik polskiego ZUS-u.

Każdemu pracownikowi przysługuje urlop roczny w wymiarze 24-30 dni (w pierwszym roku 24 dni, po roku – 30). Finowie często dzielą ten urlop tak, że 24 dni biorą latem, a 6 dni przeznaczają na tzw. urlop zimowy. Jeszcze kilka lat temu najczęściej w lipcu wiele firm produkcyjnych zamykało się na miesiąc i przeprowadzało serwisy, a pracownicy wykorzystywali urlop. Teraz jednak sytuacja uległa zmianie, gdyż jest to rozwiązanie dość kosztowne.

Ośmiogodzinny czas pracy jest ściśle przestrzegany. W Finlandii można przepracować maksymalnie 250 nadgodzin w ciągu roku (nadgodziny płatne). Jeśli ten limit zostanie przekroczony, to sprawą zajmuje się prokuratura (na wniosek Inspekcji Pracy).

Stawki minimalne są regulowane branżowymi układami zbiorowymi, które mają niemal wszystkie branże. Są one aktualizowane co dwa lata.

Związki zawodowe

Same związki zawodowe w Finlandii są bardzo silne i działają na korzyść pracownika.

Cele związków zawodowych:

• wzmocnienie pozycji pracowników w sprawach pracowniczych oraz rozwój życia zawodowego,
• ochrona interesów pracowników,
• negocjowanie postanowień układów zbiorowych ze związkami pracodawców,
• monitorowanie przestrzegania przepisów układów zbiorowych,
• pomoc pracownikom w sytuacjach konfliktowych,
• Kasa Bezrobotnych.

W większości firm istnieje instytucja męża zaufania, który zostaje wybrany przez pracowników. Reprezentuje sprawy pracownicze i działa z ramienia związków zawodowych. Można się do niego zwrócić, gdy pojawiają się wątpliwości, czy pracodawca postępuje zgodnie z układami zbiorowymi.

Związki zawodowe są zgrupowane w 3 organizacje centralne:

1. Konfederacja Fińskich Związków Zawodowych SAK – reprezentuje pracowników w przemyśle, budownictwie i transporcie, dużą część członków w sektorze publicznym i sektorze usług.
2. STTK – reprezentuje pracowników umysłowych, urzędników i pracowników służby zdrowia.
3. Akava – reprezentuje nauczycieli, lekarzy, ekonomistów, prawników, inżynierów.

Obecnie w Finlandii działa 80 związków zawodowych.

Bariery działalności na rynki fińskim

Główne bariery, które podkreślają przedsiębiorcy zagraniczni, chcący prowadzić biznes na terenie Finlandii to:

• język – wymóg nauki fińskiego,
• białe noce latem, brak dnia zimą,
• biurokracja,
• elektroniczny system autoryzacji,
• dług czas oczekiwania na decyzję,
• skomplikowany system podatkowy.

Należy jednak pamiętać, że Finlandia to obszar z dużymi perspektywami rozwoju. Fińsko-polska wymiana handlowa od momentu przystąpienia naszego kraju do UE nieustająco rośnie. W ostatnich ośmiu latach zwiększyła się o blisko 85 proc., ale potencjał wzrostu widać gołym okiem. Mimo że jest to rynek z innymi barierami wejścia niż te w Europie Zachodniej, warto rozważyć ten kierunek ekspansji.

Źródło: webinar PAIH „Możliwości i bariery prowadzenia biznesu w Finlandii, Danii i Szwecji” 30.11.2022