Artykuł

Dzień Uprzemysłowienia Afryki

20.11.2024

20 listopada, Międzynarodowy Dzień Uprzemysłowienia Afryki, ustanowiony przez ONZ w 1989 roku, to okazja, aby zwrócić uwagę na rosnący potencjał przemysłowy kontynentu oraz wyzwania stojące przed krajami afrykańskimi. Dziś Afryka to obszar dynamicznych zmian i miejsce, w którym coraz więcej krajów notuje przyspieszony wzrost gospodarczy, tworząc nowe możliwości rozwoju oraz współpracy międzynarodowej.

Afryka, najdynamiczniej rosnący pod względem liczby ludności region świata, liczy obecnie około 1,4 miliarda mieszkańców, a prognozy wskazują, że do 2050 roku liczba ta może się podwoić. Ta demograficzna transformacja sprawia, że kontynent staje się jednym z kluczowych rynków przyszłości, z rosnącym zapotrzebowaniem na produkty przemysłowe, infrastrukturę, usługi cyfrowe oraz technologie w sektorze zdrowia, energii i edukacji. Gospodarka Afryki rosła średnio o 4 proc. rocznie na przestrzeni ostatniej dekady, co sprawia, że jest to jeden z najszybciej rozwijających się regionów świata.

Surowce naturalne jako podstawa afrykańskiej gospodarki

Afryka odgrywa kluczową rolę jako dostawca surowców naturalnych, a przemysł wydobywczy jest jedną z najbardziej dochodowych gałęzi gospodarki na kontynencie. W 2023 roku kontynent dostarczał 20 proc. globalnych zasobów ropy naftowej, ponad 40 proc. złota, a także niemal 90 proc. zasobów platyny i chromu, co czyni go strategicznym partnerem dla krajów zależnych od tych surowców. W wielu krajach, takich jak Nigeria, Angola czy Demokratyczna Republika Konga, przemysł wydobywczy stanowi nawet 40 proc. PKB i generuje większość wpływów eksportowych. Niemniej jednak dostęp do bogactw naturalnych stanowi zarówno błogosławieństwo, jak i wyzwanie.

Wiele krajów afrykańskich zmaga się z tzw. „klątwą surowcową”, gdzie bogactwa naturalne, zamiast sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi, stają się przyczyną konfliktów politycznych i ekologicznych. Przykładem jest Nigeria, gdzie mimo że ropa naftowa generuje 90 proc. dochodów z eksportu, zyski te często omijają lokalne społeczności. Eksploatacja ropy doprowadziła również do poważnych problemów środowiskowych, takich jak degradacja ekosystemu delty Nigru, co jest tematem częstych protestów społecznych. Kluczowe znaczenie ma więc wprowadzenie bardziej sprawiedliwych i odpowiedzialnych praktyk wydobywczych, które zapewnią równomierny rozwój społeczności lokalnych oraz minimalizację negatywnego wpływu na środowisko.

Dziedzictwo kolonialne i przemiany gospodarcze

Dzisiejsza sytuacja gospodarcza Afryki jest ściśle związana z kolonialną przeszłością. W czasach kolonializmu infrastruktura, przemysł i zasoby ludzkie rozwijały się w sposób podporządkowany interesom mocarstw kolonialnych. W wielu krajach Afryki proces dekolonizacji, który przyspieszył w latach 50. i 60. XX wieku, oznaczał konieczność stworzenia od podstaw administracji państwowej i struktur gospodarczych, co było niezwykle trudnym zadaniem. W chwili odzyskania niepodległości wiele państw nie miało wystarczającej liczby wykwalifikowanych specjalistów, aby skutecznie zarządzać gospodarką. Przykładem jest Demokratyczna Republika Konga, gdzie po odzyskaniu niepodległości liczba obywateli z wyższym wykształceniem była symboliczna, a wiele sektorów gospodarki znajdowało się w zapaści.

Przemiany infrastrukturalne – klucz do rozwoju

Aby Afryka mogła osiągnąć długofalowy rozwój przemysłowy, konieczna jest inwestycja w infrastrukturę. Według szacunków Afrykańskiego Banku Rozwoju, kontynent potrzebuje około 170 miliardów dolarów rocznie na modernizację infrastruktury drogowej, kolejowej, energetycznej i telekomunikacyjnej. Rosnące zainteresowanie inwestycjami w Afryce przyciąga liczne projekty zewnętrzne, głównie z krajów azjatyckich, w tym Chin, które zaangażowały się w realizację inicjatywy „Belt and Road”, rozwijając połączenia transportowe i logistyczne w regionie.

Modernizacja infrastruktury, szczególnie transportowej i energetycznej, jest kluczowa dla rozwoju przemysłu w Afryce. Wielu krajom brakuje odpowiednich sieci transportowych, co ogranicza ich zdolność do eksportu produktów przemysłowych i hamuje rozwój handlu wewnątrzafrykańskiego. Wprowadzanie projektów infrastrukturalnych, takich jak afrykańska sieć kolejowa i porty handlowe, przyczyni się do zwiększenia efektywności gospodarki oraz poprawi dostępność rynków.

Cyfryzacja i nowe technologie jako katalizatory zmian

W obliczu wyzwań związanych z tradycyjną infrastrukturą Afryka sięga coraz częściej po cyfryzację i innowacje technologiczne. Przykładowo, według raportów Banku Światowego, gospodarka cyfrowa w Kenii rośnie o około 10 proc. rocznie, a sektor technologii informacyjnych i komunikacyjnych generuje już 7 proc. PKB w takich krajach jak Nigeria i Ghana. Rozwiązania cyfrowe, takie jak M-Pesa – system płatności mobilnych z Kenii – umożliwiają milionom Afrykańczyków dostęp do usług finansowych, co wspiera rozwój przedsiębiorczości oraz umożliwia włączenie finansowe osób, które wcześniej nie miały dostępu do bankowości.

Dostęp do Internetu mobilnego rośnie szybko, a inwestycje w sieci 5G pozwolą przyspieszyć rozwój sektora IT, co ma kluczowe znaczenie dla przemysłu. Afryka, korzystając z cyfryzacji, może wprowadzać nowoczesne rozwiązania w rolnictwie, produkcji, zdrowiu oraz edukacji, co przyczynia się do podniesienia jakości życia i zwiększenia efektywności gospodarki.

Polska jako partner przemysłowy dla Afryki

Polska ma doświadczenie w transformacji przemysłowej oraz rozwijaniu kluczowych sektorów gospodarki, takich jak przemysł spożywczy, energetyka odnawialna oraz technologie cyfrowe. Polskie firmy mogą wspierać rozwój sektora rolno-spożywczego w Afryce, gdzie rośnie zapotrzebowanie na produkty przetwórstwa żywności oraz nowoczesne technologie produkcyjne.

Sektor energetyczny, zwłaszcza odnawialne źródła energii, to kolejny obszar, w którym Polska ma wiele do zaoferowania. Polskie firmy mogą wprowadzać na afrykański rynek nowoczesne technologie solarne i wiatrowe, wspierając rozwój zrównoważonego sektora energetycznego na kontynencie. Dodatkowo rosnące zapotrzebowanie na efektywne rozwiązania cyfrowe oraz technologie zarządzania danymi stwarza szanse dla polskich firm IT, które mogą przyczynić się do rozwoju afrykańskiego rynku technologicznego.

Wspólna droga do zrównoważonego rozwoju

Industrializacja Afryki to klucz do transformacji gospodarczej, która może przynieść korzyści zarówno krajom afrykańskim, jak i ich międzynarodowym partnerom. Międzynarodowy Dzień Uprzemysłowienia Afryki to doskonała okazja, aby uświadomić sobie, jak wiele można osiągnąć, współpracując w obszarze zrównoważonego rozwoju przemysłowego. Nowoczesna infrastruktura, technologie cyfrowe oraz rozwój lokalnych kadr i zasobów to filary, które mogą uczynić Afrykę bardziej samodzielną gospodarczo, co przyniesie korzyści również globalnej społeczności. Polska może stać się jednym z partnerów na tej wspólnej drodze do rozwoju.

Źródła:

• World Bank – Africa Overview;
• IMF – Regional Economic Outlook: Sub-Saharan Africa;
• African Development Bank – Infrastructure Development;
• IMF – Natural Resources and Development;
• World Bank – Mining in Africa;
• GSM Association – Mobile Economy Sub-Saharan Africa;
• ONZ – Africa Industrialization Day;
• UN Population Division – World Population Prospects