Ekspansja zagraniczna polskich firm: jakość czy cena?

Badania przeprowadzone przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w sierpniu 2024 roku pokazują, że polskie firmy różnie podchodzą do kwestii konkurencyjności na rynku krajowym i zagranicznym. Wyniki wskazują, że tylko 37 proc. badanych firm działa na rynkach międzynarodowych, a strategie konkurencyjności znacząco różnią się w zależności od rynku.

Ekspansja zagraniczna polskich firm

Na czele firm podejmujących działania na rynkach międzynarodowych znajduje się sektor transportu, spedycji i logistyki (TSL). Aż 58 proc. przedsiębiorstw z tej branży prowadzi działalność poza granicami Polski. TSL jest kluczowym elementem globalnych łańcuchów dostaw, co tłumaczy większą obecność polskich firm z tej branży na rynkach zagranicznych.

Również firmy produkcyjne wykazują duże zainteresowanie ekspansją zagraniczną. 51 proc. z nich działa na rynkach międzynarodowych, co wynika z poszukiwania nowych rynków zbytu, często w odpowiedzi na ograniczenia popytu wewnętrznego oraz w poszukiwaniu bardziej dochodowych rynków zagranicznych. Produkty polskich firm są często cenione za dobrą relację jakości do ceny, co pomaga im konkurować z produktami zagranicznych dostawców.

W przypadku innych branż, takich jak handel, usługi czy budownictwo, ekspansja zagraniczna polskich firm jest mniej powszechna. Zaledwie 33 proc. firm handlowych, 31 proc. usługowych i zaledwie 14 proc. budowlanych prowadzi działalność na rynkach zagranicznych. Sektory te często napotykają na większe bariery wejścia na nowe rynki, takie jak różnice w regulacjach prawnych, konieczność adaptacji produktów do lokalnych preferencji, czy trudności logistyczne związane z dystrybucją.

Motywacje do ekspansji na rynki zagraniczne są różnorodne i obejmują zarówno chęć zwiększenia przychodów, dywersyfikację ryzyka, jak i zdobycie nowych kompetencji oraz dostęp do nowoczesnych technologii. Warto jednak zauważyć, że ekspansja zagraniczna polskich firm wiąże się z utrudnieniami, w tym koniecznością adaptacji do lokalnych przepisów, różnic kulturowych oraz potrzebą inwestycji w nowe kanały dystrybucji.

Strategie konkurencyjności: cena vs. jakość

Polskie firmy stosują różne strategie konkurencyjności w zależności od tego, czy działają na rynku krajowym, czy zagranicznym. Wyróżniają się tutaj dwie główne strategie: konkurencyjność cenowa i konkurencyjność jakościowa. Analiza danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) pokazuje, że na rynkach zagranicznych polskie firmy częściej wybierają konkurencję cenową jako swoją przewagę, podczas gdy na rynku krajowym preferują konkurencję opartą na jakości oferowanych produktów i usług.

Konkurencyjność cenowa

Konkurencyjność cenowa jest strategią często wybieraną przez polskie firmy na rynkach zagranicznych. Aż 42 proc. badanych przedsiębiorstw deklaruje, że to właśnie niska cena jest ich kluczową przewagą konkurencyjną poza granicami Polski, podczas gdy na rynku krajowym podobne stanowisko zajmuje tylko 35 proc. firm. Tego rodzaju strategia jest często stosowana przez polskich eksporterów, którzy chcą zdobyć udział w rynkach zagranicznych, szczególnie w sektorach o niskiej marży, takich jak produkcja i przetwórstwo. Ceny odgrywają tu kluczową rolę, zwłaszcza gdy firmy wchodzą na nowe rynki i muszą konkurować z już ugruntowanymi graczami.

Jednak konkurowanie ceną ma swoje ograniczenia. Oferowanie produktów i usług po niskich cenach może prowadzić do redukcji marż i w dłuższej perspektywie może nie być zrównoważone. Z tego powodu wiele polskich firm, które początkowo stosują strategię niskich cen, stara się stopniowo przesunąć swoją ofertę w kierunku wyższej jakości, aby zapewnić sobie bardziej stabilną i długoterminową przewagę konkurencyjną.

Konkurencyjność jakościowa

Na rynku krajowym konkurencyjność oparta na jakości jest bardziej powszechna. 67 proc. polskich firm działających na rynku wewnętrznym wskazuje jakość produktów lub usług jako swoją silną przewagę, w porównaniu do 56 proc. firm działających na rynkach zagranicznych. Wynika to z lepszej znajomości rynku krajowego, preferencji konsumentów oraz możliwości lepszego kontrolowania jakości dostarczanych produktów i usług.

Strategia konkurencyjności jakościowej polega na dostarczaniu produktów i usług o wyższym standardzie, lepszym wykonaniu i z większą niezawodnością. Firmy stawiające na jakość często korzystają z innowacji i nowoczesnych technologii, aby wyróżniać się na tle konkurencji. Inwestycje w jakość mogą obejmować certyfikaty jakości, inwestycje w nowe technologie produkcyjne, a także rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego (R&D), które wspiera tworzenie unikatowych produktów.

Trendy i zmiany w strategiach konkurencyjnych

Z biegiem czasu można zaobserwować zmianę w podejściu polskich firm do konkurencyjności na rynkach międzynarodowych. Choć konkurencyjność cenowa była dominującą strategią przez wiele lat, obecnie widoczny jest wzrost znaczenia jakości jako kluczowego elementu w konkurowaniu za granicą. Ta zmiana jest napędzana przez rosnące oczekiwania konsumentów, globalizację, a także presję konkurencyjną, która zmusza firmy do oferowania nie tylko tanich, ale także wysokiej jakości produktów.

Polskie firmy, które chcą utrzymać swoją pozycję na rynkach zagranicznych, muszą równoważyć te dwie strategie, dostosowując swoje podejście w zależności od specyfiki rynku, na którym działają. Na rynkach rozwiniętych, gdzie jakość i innowacja są kluczowymi czynnikami sukcesu, firmy muszą inwestować w rozwój produktów i dostarczanie wartości dodanej. Z kolei na rynkach rozwijających się, gdzie cena często jest najważniejszym czynnikiem decyzji zakupowych, strategia niskich kosztów może być bardziej efektywna.

Rola technologii i efektywności procesowej

Technologia i efektywność procesowa odgrywają kluczową rolę w strategiach konkurencyjnych polskich firm, zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Polskie firmy coraz częściej zdają sobie sprawę, że zaawansowane technologie oraz optymalizacja procesów biznesowych są niezbędne do utrzymania konkurencyjności na zmieniających się rynkach.

Wykorzystanie nowoczesnych technologii

Wprowadzenie nowoczesnych technologii jest jednym z kluczowych elementów strategii konkurencyjnej dla wielu polskich firm. Według badań PIE, 44 proc. firm działających na rynkach zagranicznych oraz 42 proc. na rynku polskim wskazuje na konkurencyjność technologiczną jako swoją silną przewagę. Dzięki inwestycjom w technologie, takie jak automatyzacja, digitalizacja procesów czy wykorzystanie zaawansowanych narzędzi analitycznych, firmy mogą znacząco zwiększyć swoją efektywność i elastyczność operacyjną.

Na przykład automatyzacja produkcji i zarządzania łańcuchem dostaw pozwala firmom na szybsze reagowanie na zmiany popytu i warunki rynkowe, co jest szczególnie ważne na rynkach międzynarodowych, gdzie konkurencja jest często znacznie większa. Nowoczesne technologie umożliwiają także redukcję kosztów operacyjnych oraz zwiększenie precyzji i jakości produktów, co przekłada się na większą satysfakcję klientów oraz lojalność wobec marki.

Optymalizacja procesów biznesowych

Równie istotna dla utrzymania konkurencyjności jest efektywność procesowa, czyli sprawność w realizacji procesów biznesowych. 40 proc. firm działających na rynkach zagranicznych i 44 proc. działających na rynku polskim uznaje ją za mocną przewagę. Optymalizacja procesów obejmuje działania mające na celu usprawnienie i uproszczenie operacji, eliminację marnotrawstwa, poprawę zarządzania zasobami oraz zwiększenie produktywności.

Firmy logistyczne i transportowe w Polsce, które są jednymi z najbardziej aktywnych na rynkach zagranicznych, stale inwestują w technologie śledzenia i zarządzania flotą, co pozwala na dokładne monitorowanie i optymalizację tras transportowych. W branży produkcyjnej optymalizacja procesów może obejmować wdrożenie systemów zarządzania jakością oraz lean manufacturing, które redukują marnotrawstwo i zwiększają efektywność produkcji.

Korzyści z technologii i efektywności procesowej

Inwestycje w technologie i optymalizację procesów przynoszą polskim firmom wiele korzyści. Przede wszystkim umożliwiają szybsze wprowadzanie innowacji i adaptację do zmian rynkowych. Ponadto nowoczesne technologie i zoptymalizowane procesy pomagają firmom obniżać koszty operacyjne, co jest szczególnie ważne w kontekście konkurowania ceną na rynkach zagranicznych.

Dodatkowo technologie takie jak sztuczna inteligencja, analiza danych czy IoT umożliwiają firmom lepsze zrozumienie potrzeb klientów oraz prognozowanie trendów rynkowych, dzięki czemu łatwiej podejmować trafne decyzje biznesowe. Efektywność procesowa pozwala z kolei na szybsze i bardziej efektywne realizowanie zamówień, co zwiększa zadowolenie klientów i buduje pozytywny wizerunek firmy na rynku.

Wyzwania związane z wdrażaniem technologii

Mimo licznych korzyści, wdrażanie nowoczesnych technologii i optymalizacja procesów wiąże się również z trudnościami. Polskie firmy muszą stawić czoła problemom takim jak wysokie koszty początkowe inwestycji w technologie, potrzeba przeszkolenia pracowników oraz integracja nowych systemów z istniejącą infrastrukturą. Ponadto na poszczególnych rynkach zagranicznych konieczne jest dostosowanie technologii do lokalnych regulacji i standardów, co może dodatkowo komplikować proces ich wdrażania.

Podsumowując, ekspansja zagraniczna polskich firm stawia przed nimi wiele wyzwań, ale jednocześnie otwiera drzwi do nowych możliwości na rynkach zagranicznych. Aby jednak skutecznie konkurować na globalnej scenie, przedsiębiorstwa muszą elastycznie dostosowywać swoje podejście, dbając o równowagę między innowacyjnością, jakością i efektywnością.

Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny, Tygodnik Gospodarczy, 34/2024