Mongolia – od rolnictwa do innowacji

Mongolia to bogaty surowcowo kraj ze znaczącymi perspektywami rozwoju. Mimo dużej dynamiki wzrostu ekonomicznego wstrząsy gospodarcze ostatnich kilku lat uderzyły w strategiczne sektory tego kraju. Aby zwiększyć swoją odporność na tego rodzaju nieoczekiwane zdarzenia, Mongolia dąży do usprawnienia wdrażania reform, buduje instytucjonalny ekosystem wsparcia biznesowego oraz koncentruje się na rozwoju przemysłu. 

Złoto, miedź i węgiel

Kraj posiada pokaźnie złoża surowcowe, które są fundamentem rozwoju gospodarczego. Po upadku socjalizmu na początku lat 90. Mongolia przystąpiła do budowy rynku surowcowego, który rozwija się w imponującym tempie. Eksperci twierdzą nawet, że jest największym i najszybciej rozwijającym się rynkiem towarowym na świecie. W angielskim żargonie coraz częściej o Mongolii mówi się Minegolia , co pokazuje prawdziwą skalę prowadzonych inwestycji górniczych.
Od początku XXI wieku przemysł wydobywczy stał się lokomotywą, która „pociągnęła” gospodarkę niegdyś rolniczego kraju. Wartość złóż szacowana jest na biliony dolarów.

W kraju znajdują się trzy duże złoża węgla brunatnego (Nalajch, Szaryn Gol, Baganuur). Na południu (złoże Tawan Tołgoj) odkryto wysokiej jakości węgiel kamienny, którego zasoby geologiczne według wstępnych szacunków wynoszą kilka miliardów ton. Złoże to jest aktywnie zagospodarowywane, a wielkość wydobycia przekracza milion ton rocznie. Od dłuższego czasu z powodzeniem eksploatowane są złoża fluorytu i wolframu, które pod względem wielkości rezerw uznawane są za średnie.

W Górze Skarbów (Erdenetetin-ovoo) wydobywa się rudę miedziowo-molibdenową. Odkrycie tego minerału doprowadziło do budowy dużego zakładu wydobywczo-przetwórczego, wokół którego rozrosło się całe miasto. Dziś Erdenet zamieszkuje prawie sto tysięcy osób. W celu eksportu surowca zbudowano połączenie kolejowe z transsyberyjską linią kolejową w Rosji oraz poprzez stolicę z Chinami.

Ważne miejsce w rozwoju gospodarczym Mongolii zajmuje jedno z największych na świecie złóż rud miedzi i złota, które nosi nazwę Turkusowe Wzgórze (Oyu Tolgoi). Szacuje się, że złoże zawiera 14 milionów uncji złota i 19 milionów ton miedzi.
Zainteresowanie inwestorów z sektora wydobywczego wciąż rośnie, ponieważ większość tutejszych gruntów nie została jeszcze zbadana przez geologów. Oznacza to, że eksploracja tych terenów może doprowadzić do odkrycia złóż innych minerałów.

Należy jednak zauważyć, że gospodarka Mongolii jest nadmiernie uzależniona od eksportu surowców, a głównym konsumentem mongolskich zasobów są Chiny. Uzależnienie od jednego rynku ograniczyły eksport i spowolniły ożywienie gospodarcze po pandemii. Zaostrzenie kontroli granicznych w Chinach przed zimowymi igrzyskami olimpijskimi doprowadziło do gwałtownego spadku sprzedaży mongolskich surowców. Aby zmniejszyć zależność od sektora wydobywczego, Mongolia musi unowocześnić swoją gospodarkę.

Kaszmir, wełna i mięso

W kraju panuje surowy klimat kontynentalny, więc uprawa ziemi – ze względu na zimno, suszę i inne klęski żywiołowe – jest problematyczna. W kraju jest katastrofalnie mało gruntów ornych, a około 80 proc. terytoriów zajmują pastwiska. Podstawą mongolskiego rolnictwa jest wypas zwierząt gospodarskich – system, który powstał trzy tysiące lat temu. Hodowlą zwierząt zajmuje się 64 proc. całej populacji. Ponadto produkty tego przemysłu i jego przetwórstwo stanowią lwią część eksportu Mongolii.

Największy udział w pogłowiu inwentarza żywego w Mongolii stanowią owce (52 proc). Na drugim miejscu są kozy (25 proc.), na trzecim konie (11 proc.). Pogłowie bydła wynosi 8,3 proc., wielbłądów – 3,7 proc. Taki skład hodowli wynika ze stałego wysokiego światowego zapotrzebowania na wełnę i wyroby wełniane. Mongolia ma więcej żywego inwentarza na mieszkańca niż jakikolwiek inny kraj na świecie. 140 tysięcy pasterzy hoduje 70,9 miliona sztuk zwierząt hodowlanych. W tym sektorze działają nie tylko duże i średnie przedsiębiorstwa rolne, ale także małe prywatne gospodarstwa rodzinne. Te pierwsze zorientowane są głównie na eksport, natomiast drugie są głównymi dostawcami produktów pochodzenia zwierzęcego na rynek krajowy.

Z racji tego, że Mongolia jest jednym z największych dostawców surowego kaszmiru na rynku (40 proc. rynku globalnego), a eksport wyrobów kaszmirowych stanowi 12 proc. rynku światowego, kraj dąży do wdrożenia międzynarodowych standardów przetwarzania, przechowywania i dostaw surowców.

Pomoc instytucjonalna

W kontekście przeorientowywania gospodarki na inne kierunki nie bez znaczenia jest pomoc instytucjonalna. Programy rozwojowe mają na celu wsparcie lokalnych dostawców w docieraniu do inwestorów zagranicznych, a ulgi dla inwestorów mają za zadanie przyciągnąć jak najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
W 2013 roku mongolski parlament przyjął nową ustawę inwestycyjną oraz ustawę o uregulowaniu inwestycji zagranicznych w branżach o znaczeniu strategicznym. Ustawa zawiera następujące regulacje, które zapewniają inwestorom otwarte i korzystne środowisko inwestycyjne:

• wejście na rynek, zakup lokalnej firmy nie wymaga zezwolenia,
• brak dyskryminacji między inwestorami zagranicznymi i lokalnymi,
• przyspieszona procedura rejestracji,
• gwarancje stabilności – dostarczenie zaświadczenia o stabilizacji podatkowej,
• elastyczne i korzystne warunki dla inwestorów.

Innowacje

W 2020 r. rząd Mongolii zatwierdził „Priorytetowe sektory innowacji (2020-2025)”. Osiągnięcia nauki i techniki w tych obszarach mają przełożyć się na przyspieszenie wzrostu gospodarczego, produkcji i eksportu zaawansowanych technologicznie produktów, a także tworzenia wydajnych form usług i optymalizację zdolności produkcyjnych.

Do priorytetowych sektorów należą:

• informatyka,
• technologia materiałów,
• biotechnologia,
• technologie energii odnawialnej,
• innowacje kulturowe i kreatywna produkcja uwzględniająca cechy narodowe.

Działania realizowane w ramach powyższych sektorów powinny znaleźć odzwierciedlenie w biznesplanach rozwoju gospodarczego i społecznego.

Państwo również ma obowiązek wspierać działalność firm w obszarze innowacji:

• finansuje określoną część odsetek od kredytu na realizację projektu innowacyjnego;
• finansuje koszty patentów innowacyjnych produktów w instytucjach krajowych i zagranicznych;
• nalicza amortyzację majątku początkowego dla działalności innowacyjnej w trybie przyspieszonym;
• reguluje usługi firm prowadzących działalność innowacyjną poprzez dostarczanie sprzętu laboratoryjnego do publicznych instytutów badawczych na preferencyjnych warunkach zatwierdzonych przez rząd;
• jeśli 60 proc. lub więcej całkowitego kosztu projektu jest finansowane ze środków własnych, pozostała część zostanie sfinansowana przez innowacyjną instytucję finansową i budżet lokalny na zasadzie bezzwrotnej;
• wspiera udział w międzynarodowych wystawach i innych targach zaawansowanych technologicznie innowacyjnych produktów;
• finansuje w całości lub częściowo koszty poniesione na zapewnienie międzynarodowej jakości innowacyjne produkty zorientowane na eksport;
• wspiera krajowe zamówienia na innowacyjne produkty w ramach zamówień publicznych.
• zapewnia nagrody pieniężne posiadaczom patentów, którzy zaangażowali się w działalność innowacyjną i stworzyli produkt lub usługę o wysokiej wartości społecznej i gospodarczej;
• przyznaje nagrody za innowacyjne produkty i technologie, które wniosły znaczący wkład w rozwój społeczny i gospodarczy.

Zgodnie z Ustawą o zwolnieniach od cła i podatku od towarów i usług, import urządzeń niezbędnych do produkcji innowacyjnych produktów jest zwolniony z cła i podatku od towarów i usług. Z podatku są zwolnione także przychody ze sprzedaży nowych innowacyjnych produktów, prac i usług na rynku krajowym.

Współpraca międzynarodowa

Podczas kwietniowej wizyty Prezydenta Polski w Mongolii Andrzej Duda wyraził gotowość naszego kraju do współpracy gospodarczej m.in. w zakresie surowców mineralnych i nauki.

Mongolia jest bardzo ważnym partnerem, jest niezwykle obiecującym krajem. Jest krajem nie tylko pięknym, wspaniałym, ale także obfitującym w różnego rodzaju surowce naturalne, w ogromne zasoby naturalne i wielki potencjał. Chcemy bardzo tej współpracy z Mongolią w przyszłości. Stąd też i podpisane dzisiaj umowy międzynarodowe, m.in. właśnie jeżeli chodzi o pierwiastki, o surowce mineralne krytyczne, ich wspólne poszukiwanie i w przyszłości – mam nadzieję – także wydobycie. To są dzisiaj kwestie niezwykle ważne dla rozwoju nowoczesnych technologii na świecie. W tym zakresie także chcemy współpracy pomiędzy naszymi krajami

– powiedział Prezydent RP Andrzej Duda.

Dlaczego Mongolia?

W Mongolii warto zainwestować ze względu na:

• rosnący rynek,
• duży sektor wydobywczy,
• rozwijający się przemysł i infrastruktura,
• rozwijający się sektor telekomunikacji i technologii informatycznych,
• młoda, wykształcona populacja,
• udogodnienia podatkowe i pozapodatkowe dla inwestorów.

Źródła:

• „Doing business in Mongolia 2022” – GRATA International
• „Mongolia Country Strategy 2022-2027” – European Bank for Reconstruction and Development

Konsultacja: ZBH Mongolia