Ochrona własności intelektualnej w Indiach

Wraz z dynamicznym rozwojem gospodarczym Indii oraz ich wzrastającą rolą w globalnym handlu ochrona własności intelektualnej (IP) staje się kluczowym zagadnieniem dla międzynarodowych przedsiębiorstw i twórców. Indie, jako kraj o bogatej tradycji kulturowej i technologicznej, oferują rozbudowany system ochrony IP, ale wiążą się z nim również specyficzne wyzwania.

Znak towarowy w Indiach

Znak towarowy – w potocznym rozumieniu często utożsamiany z marką lub logo –  może mieć formę symbolu, nazwy, frazy, dźwięku, koloru, kształtu lub kombinacji tych elementów. To charakterystyczne oznaczenie lub symbol używany do identyfikacji i odróżnienia określonego produktu lub usługi od innych na rynku. Znak towarowy umożliwia konsumentom rozpoznanie i odróżnienie danej rzeczy od konkurencyjnych produktów o podobnym charakterze. Dobrze zaprojektowany znak towarowy jest unikatowy, łatwy do zidentyfikowania i ściśle powiązany z wizerunkiem i obecnością na rynku firmy, którą reprezentuje.

Pobierz w pdf

Aby móc myśleć o jego rejestracji, planowany znak musi spełniać pewne podstawowe kryteria, które obejmują m.in.:

1. Graficzną reprezentowalność i unikalność: Znak towarowy musi być możliwy do przedstawienia w jasny i wyraźny sposób, zazwyczaj w formie, którą można odtworzyć, co gwarantuje, że znak może być zarejestrowany i konsekwentnie używany na różnych nośnikach. Znak też nie może być identyczny ani łudząco podobny do istniejącego, wcześniej zarejestrowanego znaku w tej samej kategorii towarów lub usług.
2. Zdolność odróżniającą: Znak towarowy powinien umożliwiać odróżnienie towarów lub usług jednego podmiotu od towarów lub usług innych podmiotów. Nie może mieć charakteru ogólnego ani opisowego, powinien posiadać unikalną cechę, która pozwala konsumentom kojarzyć go konkretnie z towarami lub usługami oferowanymi przez właściciela znaku towarowego.
3. Powiązanie handlowe: Znak towarowy musi być używany lub przeznaczony do używania w obrocie handlowym w celu wskazania związku między towarami lub usługami a osobą fizyczną lub podmiotem uprawnionym do używania znaku towarowego.

Wyróżnia się wiele rodzajów znaków towarów, ale dzieli się je zasadniczo na: słowne, graficzne oraz słowno-graficzne. Znak słowny to rodzaj znaku towarowego składającego się wyłącznie ze słowa lub kombinacji słów, bez żadnych elementów artystycznych lub stylizowanych. Ta forma znaku towarowego zapewnia najszerszą ochronę prawną, ponieważ pozwala właścicielowi znaku towarowego na używanie słowa w różnych czcionkach, stylach i reprezentacjach. Przykładem zarejestrowanych znaków słownych jest np. indyjski konglomerat „TATA” czy amerykański „APPLE”. Z kolei znak graficzny, w przeciwieństwie do znaku słownego, chroni wizualną postać oznaczenia – grafikę, a słowno-graficzny chroni znak jako całość, tj. słowa, ale w określonej szacie graficznej, np.  McDonald’s. Ponadto istnieje możliwość rejestracji jako znaku  towarowego koloru, dźwięku, kształtu i zapachu, jeśli spełniają wymogi i mają charakter odróżniający.

Kto może zarejestrować znak towarowy w Indiach?

Sekcja 18 indyjskiej ustawy o znakach towarowych z 1999 r. stanowi, że każda osoba fizyczna lub prawna np. spółka, która oświadcza, że jest właścicielem znaku towarowego, ma prawo złożyć wniosek o jego rejestrację w Indiach. Przepis ten umożliwia szerokiemu gronu osób i podmiotów ubieganie się o ochronę prawną swoich znaków towarowych, pod warunkiem, że potwierdzą one swoje prawo do zgłaszanego znaku. Nic nie stoi na przeszkodzie, by wniosek pochodził od podmiotu zagranicznego.

Gdzie zarejestrować znak towarowy w Indiach?

W Indiach zgłoszenia znaków towarowych są przetwarzane i zarządzane przez Rejestr Znaków Towarowych. Urząd ten działa za pośrednictwem oddziałów regionalnych zlokalizowanych w pięciu głównych miastach: Mumbaju, Kalkucie, Ahmedabadzie, Delhi i Ćennaju. Każde z regionalnych biur rozpatruje zgłoszenia znaków towarowych w oparciu o przypisaną im jurysdykcję terytorialną.

Dokonując zgłoszenia znaku towarowego, zgłaszający musi złożyć wniosek do rejestru odpowiadającego jego jurysdykcji terytorialnej. Kwestia, do którego urzędu należy złożyć wniosek, określana jest na podstawie adresu siedziby wnioskującej firmy lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy. W przypadku zagranicznych podmiotów właściwym urzędem będzie ten, w którego obszarze działalności znajduje się adres ich pełnomocnika lub agenta składającego wniosek.

Zgłoszenia znaków towarowych można składać na dwa sposoby:

• Zgłoszenia papierowe: Wnioski można składać osobiście w biurze podawczym danego urzędu lub przesłać go pocztą.
• Zgłoszenie online, w ramach którego Wnioskodawca może złożyć wniosek o znak towarowy drogą elektroniczną, odwiedzając oficjalną stronę internetową Rejestru Znaków Towarowych dostępną pod adresem https://ipindia.gov.in/trade-marks.htm.  

Uwaga! Zgłoszenie powinno być sporządzone w języku angielskim lub hindi.

Kiedy zarejestrować znak towarowy w Indiach?

W Indiach obowiązuje zasada „first to use” w odniesieniu do rejestracji znaków towarowych, co oznacza, że pierwsza osoba/podmiot używający znaku towarowego ma do niego prawo pierwszeństwa. Zasada dotyczy używania znaku towarowego w Indiach. Jego używanie w Polsce lub innej jurysdykcji nie ma decydującego znaczenia na subkontynencie.

Z tego powodu warto jak najwcześniej rejestrować znak towarowy, którym będziemy się posługiwać w Indiach. Wczesna rejestracja zapewnia ochronę prawną marki i uniemożliwia podmiotom trzecim powoływanie się na wcześniejsze używanie znaku, co mogłoby prowadzić do potencjalnych sporów o jego naruszenie.

Jak wygląda proces rejestracji?

W przypadku zgłoszeń składanych przez podmioty zagraniczne istnieją dwie podstawowe możliwości rejestracji znaków towarowych w Indiach:

A) Zgłoszenie bezpośrednio do Indyjskiego Rejestru Znaków Towarowych.

B) Zgłoszenie w ramach systemu madryckiego, np. za pośrednictwem polskiego Urzędu Patentowego

A. BEZPOŚREDNIE ZGŁOSZENIE DO INDYJSKIEGO REJESTRU ZNAKÓW TOWAROWYCH

Złożenie wniosku bezpośrednio w indyjskim Rejestrze Znaków Towarowych wymaga poruszania się po krajowych przepisach i procedurach, zazwyczaj z pomocą prawników zajmujących się znakami towarowymi. Cała procedura składa się z następujących kroków:

• Wstępny research oraz sprawdzanie kwalifikowalności i dostępności znaku towarowego. Na początku należy upewnić się, czy identyczny lub podobny znak towarowy nie jest już zarejestrowany w systemie. Dokonuje tego agent ds. znaków towarowych lub osoba upoważniona do zgłoszenia znaku towarowego.
• Złożenie wniosku. Kolejnym krokiem jest złożenie odpowiedniego wniosku wraz ze wszystkimi wymaganymi dokumentami w indyjskim Rejestrze Znaków Towarowych.
• Weryfikacja/ocena zgłoszenia. Etap ten trwa zazwyczaj od 2 do 6 miesięcy. Weryfikacja dokonywana jest przez wyznaczonego do tego urzędnika, który może zaakceptować zgłoszenie bezwarunkowo, pod określonymi warunkami lub z pewnymi zastrzeżeniami.

W przypadku zaakceptowania zgłoszenia zostaje ono następnie opublikowane.

W przypadku jakichkolwiek zastrzeżeń zgłaszający musi spełnić odpowiednie wymagania lub odnieść się do zastrzeżeń w terminie miesiąca. Jeśli odpowiedź oceniona zostanie pozytywnie, znak towarowy podlegać będzie opublikowaniu. W przeciwnym razie wyznaczane jest posiedzenie, na którym zgłaszający ma szansę przedstawić swoje stanowisko, które może doprowadzić do uwzględnienia zgłoszenia i opublikowania znaku towarowego.

• Publikacja zgłoszenia znaku towarowego. Na tym etapie, w ciągu czterech miesięcy od publikacji zgłoszonego znaku towarowego, można wnieść sprzeciw wobec rejestracji znaku towarowego. W przypadku wniesienia sprzeciwu zgłaszający ma możliwość udzielenia na niego odpowiedzi w ciągu dwóch miesięcy. Strony mają również możliwość przedstawienia dowodów, po czym organ przeprowadza posiedzenie w celu wyjaśnienia wszystkich okoliczności i wydania odpowiedniej decyzji.
• Rejestracja znaku towarowego. W przypadku pozytywnego zakończenia poprzedniego etapu organ dokonuje rejestracji znaku towarowego i wydaje certyfikat, który jest ważny przez okres 10 lat. Cała procedura trwa najczęściej od 15 do 18 miesięcy, a przedłużenie ważności rejestracji o kolejne 10 lat możliwe jest po dokonaniu odpowiedniej opłaty.

B. REJESTRACJA MIĘDZYNARODOWA W RAMACH TZW. SYSTEMU MADRYCKIEGO

Termin „system madrycki” odnosi się do mechanizmu upraszczającego zgłaszanie znaków do objęcia ich ochroną na więcej niż jednym terytorium. Systemem zarządza Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) z siedzibą w Genewie. W celu skorzystania z jej możliwościzgłaszający musi posiadać znak towarowy zarejestrowany lub oczekujący na rejestrację w danym kraju, znany jako „znak bazowy”.

Wniosek o międzynarodową rejestrację znaku towarowego składa się do tego urzędu, w którym zgłoszony lub zarejestrowany jest znak bazowy.  Na przykład  w przypadku znaków wyjściowo zgłaszanych lub zarejestrowanych w Polsce wniosek o międzynarodową rejestrację składany jest w Urzędzie Patentowym RP.

Następnie urząd przyjmujący przekazuje wniosek do biura międzynarodowego WIPO. Jeśli WIPO nie ma żadnych uwag formalnych, znak zostaje zarejestrowany, a informacja o rejestracji publikowana jest w międzynarodowym biuletynie WIPO. Po tym etapie następuje badanie przez indyjski Rejestr Znaków Towarowych w Indiach w oparciu o przepisy krajowe.

Jeśli brak jest przeciwwskazań i nie zostaną zgłoszone żadne sprzeciwy lub jeśli zostaną one rozstrzygnięte na korzyść rejestrującego, zgodnie z ramami czasowymi i procedurą obowiązującą w Indiach, znak zostaje objęty ochroną, która jest równoważna ochronie znaku zarejestrowanego w indyjskim Rejestrze Znaków Towarowych w ramach bezpośredniej ścieżki.

Kroki właścicieli znaków towarowych po etapie rejestracji

Proces rejestracji znaku towarowego nie kończy się wraz z wydaniem świadectwa rejestracji. Po pomyślnym zarejestrowaniu znaku towarowego w odpowiednim urzędzie ds. znaków towarowych właściciel powinien dbać o jego regularne odnawianie. Zgodnie z przepisami indyjskiej ustawy o znakach towarowych rejestracja znaku towarowego jest ważna przez okres 10 lat od daty rejestracji. Przed upływem tego okresu właściciel znaku towarowego może złożyć wniosek o jego przedłużenie, aby zachować wyłączne prawa wynikające z rejestracji.

Brak odnowienia znaku towarowego w wyznaczonym terminie skutkuje jego wykreśleniem z rejestru i faktycznym powrotem do domeny publicznej. W takim scenariuszu pierwotny właściciel traci wyłączne prawo do używania znaku towarowego, tracąc tym samym jego ochronę prawną. Aby zainicjować proces odnowienia, właściciel znaku towarowego musi złożyć wymagany formularz TM-Rw odpowiednich organach.

Oprócz odnowienia, innym kluczowym obowiązkiem właściciela znaku towarowego powinno być monitorowanie zarejestrowanego znaku towarowego w celu upewnienia się, że nie jest on naruszany lub naśladowany przez inne osoby. Ciągłe monitorowanie jest niezbędne do wykrywania wszelkich potencjalnie myląco podobnych lub identycznych znaków, które inne osoby lub podmioty mogą próbować zarejestrować.

Jeśli w trakcie procesu monitorowania właściciel znaku towarowego zidentyfikuje znak, który mógłby powodować dezorientację konsumentów, może on podjąć działania prawne w celu sprzeciwienia się rejestracji takiego znaku. Sprzeciw powinien zostać formalnie zainicjowany poprzez złożenie formularza TM-O po opublikowaniu potencjalnie naruszającego znaku towarowego w Trademark Journal. Podejmując takie działania, właściciel znaku towarowego może chronić swoje wyłączne prawa i zapobiegać bezprawnemu użyciu lub rejestracji podobnych znaków, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jego markę.

Ochrona innowacji w Indiach – jakie są możliwości?

Myśląc o ochronie technicznych aspektów innowacji, najczęściej pojawia się pojęcie patentów i wzorów użytkowych.

W wielu przypadkach wystarczającym narzędziem do ochrony prawnej mniej skomplikowanych innowacji technicznych jest w Polsce wzór użytkowy. Pozwala on zapewnić ochronę takich produktów, które nie spełniają rygorystycznych wymogów zdolności patentowej, ale nadal oferują praktyczne i techniczne korzyści. Rozwiązanie to często określane jest „małym patentem”, gdyż w przeciwieństwie do wzorów przemysłowych zapewnia ochronę nie tylko cechom zewnętrznym, ale i konstrukcji wewnętrznej danego przedmiotu, czyli jego elementom technicznym.

Natomiast patent obejmuje znacznie szerszy zakres ochrony i dotyczy skomplikowanych wynalazków, w których chronione są procesy technologiczne, urządzenia mechaniczne itp.

Należy podkreślić, że w Indiach brak jest obecnie regulacji dotyczących wzorów użytkowych, ponieważ indyjska ustawa patentowa z 1970 r. nie zawiera żadnych przepisów dotyczących tej formy ochrony. Wywołało to w Indiach debatę na temat tego, czy powinny one zostać wprowadzone, zwłaszcza, że co do zasady wzory użytkowe oferują efektywną kosztowo ochronę własności intelektualnej dla drobnych innowacji. Pomimo wielu różnych propozycji i dyskusji w kręgach decydenckich, ostatecznie wzory użytkowe nie zostały wprowadzone do ustawodawstwa indyjskiego.

Powoduje to, że mamy do czynienia z luką prawną, która uniemożliwiła wprowadzenie osobnej ścieżki dla rejestracji wzorów użytkowych i tym samym utrudniła Indiom wspieranie oraz promowanie rozwiązań, które np. w Polsce chronione są jako wzory użytkowe.

Oznacza to, że Indie nie posiadają systemu wzorów użytkowych, a tego rodzaju innowacje muszą spełniać wymogi zdolności patentowej zgodnie z ustawą o patentach, aby zostać objęte ochroną.

Niezależnie od tego, istnieje również możliwość zarejestrowania danego przedmiotu jako wzoru przemysłowego, jeśli ochroną miałby być objęty jedynie wygląd zewnętrzny (kształt, ornamentyka, wzór). Należy bowiem pamiętać, że wzór przemysłowy chroni wygląd jako taki, natomiast dla patentu najważniejsze będą cechy techniczne oraz stopień innowacyjności danego rozwiązania.

Rejestracja patentów w Indiach w celu ochrony innowacji

Aby dany wynalazek mógł być chroniony za pomocą patentu, musi on spełniać łącznie kilka przesłanek, w tym:

1. odnosić się do procesu lub produktu (lub obu tych elementów);
2. być nowy (nowatorski);
3. obejmować poziom wynalazczy;
4. nadawać się do zastosowania przemysłowego;
5. nie podlegać przepisom sekcji 3 i 4 indyjskiej ustawy o patentach (The Patents Act, 1970), które odnoszą się do wyłączenia spod możliwości objęcia patentem.

Etapy uzyskiwania prawa do patentu

Etapy uzyskiwania prawa do patentu wyglądają następująco:

• Badanie zdolności patentowej. Na tym etapie przeprowadza się przede wszystkim ocenę spełnienia przez wynalazek wskazanych wyżej przesłanek.
• Złożenie wniosku o udzielenie patentu. Jeżeli pozytywnie oceniona zostanie zdolność patentowa wynalazku, można przystąpić do wypełniania odpowiedniego wniosku, w którym należy zawrzeć specyfikację wynalazku oraz inne istotne informacje. Zgłaszający może złożyć zarówno tymczasowe, jak i pełne zgłoszenie, aby zarejestrować swój wynalazek w celu uzyskania patentu.
• Publikacja zgłoszenia. Po 18 miesiącach od daty zgłoszenia lub daty pierwszeństwa (w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza) Indyjski Urząd Patentowy (IPO) publikuje zgłoszenie w oficjalnym dzienniku patentowym, podając je do wiadomości publicznej.
• Ocena zgłoszenia. Dopiero na tym etapie urząd dokonuje merytorycznej oceny zgłoszenia.
• Sprzeciw do zgłoszenia. W oparciu o dane zawarte w zgłoszeniu, osoba oceniająca zgłoszenie dokładnie analizuje zawarte tam informacje i przedstawia raport zawierający wszystkie zastrzeżenia dotyczące zgłoszenia.
• Odpowiedź na sprzeciw. W celu uzyskania patentu zgłaszający musi odnieść się do zastrzeżeń urzędu w terminie 6 miesięcy od daty wydania pierwszego raportu z badania.
• Decyzja o rejestracji patentu.  Urząd patentowy dokonuje rejestracji patentu i publikuje go w dzienniku patentowym w przypadku, gdy zgłaszający skutecznie odniesie się do wszystkich przedstawionych wcześniej zastrzeżeń.

Podsumowanie

Ochrona własności intelektualnej w Indiach to obszar o istotnym znaczeniu zarówno dla lokalnych, jak i międzynarodowych przedsiębiorstw. Indie poczyniły znaczne postępy we wzmacnianiu swojego systemu praw własności intelektualnej i pracują nad zaoferowaniem coraz bardziej funkcjonalnych rozwiązań.

Nadal istnieją jednak  liczne wyzwania, w tym kwestie związane z infrastrukturą, opóźnieniami w procesach rejestracyjnych, złożonością mechanizmów regulacyjnych oraz występowaniem naruszeń praw i trudności w ich szybkim oraz efektywnym egzekwowaniu.

Stąd też kluczem do sukcesu jest świadoma postawa w przedmiocie ochrony swoich praw. Polskie firmy powinny przyjąć proaktywne podejście do ochrony własności intelektualnej w Indiach. Kraj ten oferuje znaczące możliwości biznesowe, ale wymaga jednocześnie od firm strategicznego podejścia do sposobu ochrony i egzekwowania ich praw w Indiach.

Kluczowe znaczenie dla zagranicznych spółek ma zaangażowanie ekspertów ds. własności intelektualnej, w tym rzeczników patentowych i prawników zajmujących się tą dziedziną, którzy mogą udzielić porad dotyczących indyjskich przepisów i strategii składania wniosków.

W przypadku praw własności intelektualnej, wczesna rejestracja oraz regularne monitorowanie rynku stanowią solidną podstawę do zmniejszania potencjalnego ryzyka. Rozumiejąc niuanse indyjskiego systemu własności intelektualnej i stosując się do najlepszych praktyk, można chronić swoje prawa, wspierając rozwój biznesu i zapewniając przewagę konkurencyjną na jednym z największych rynków na świecie.

Podstawy Prawne Ochrony IP w Indiach

System prawny Indii w zakresie własności intelektualnej opiera się na połączeniu przepisów krajowych i zobowiązań wynikających z traktatów międzynarodowych. Główne akty prawne regulujące IP to:

• The Patents Act, 1970  – dotyczący patentów,
• The Trade Marks Act, 1999 – dotyczący znaków towarowych,
• The Copyright Act, 1957  – dotyczący praw autorskich,
• The Designs Act, 2000 – dotyczący wzorów przemysłowych,
• The Geographical Indications of Goods (Registration and Protection) Act, 1999 – dotyczący ochrony oznaczeń geograficznych.

Indie są członkiem międzynarodowych organizacji, takich jak WIPO (World Intellectual Property Organization) i sygnatariuszem – podobnie jak Polska – umów międzynarodowych dotyczących ochrony własności intelektualnej, takich jak:

• Konwencja Związkowa Paryska o ochronie własności przemysłowej z 1883 r.,
• Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z 1886 r.,
• Protokół do porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków z 1989 r.,
• Układ o Współpracy Patentowej z 1970 r.

Materiał powstał we współpracy z Fundacją Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma