Pochodzenie towarów w eksporcie – co powinieneś wiedzieć?

Pochodzenie towarów decyduje o wielkości stawek celnych przy eksporcie towarów poza UE. Sprawdź niezbędne informacje na temat eksportowanych towarów oraz ich stawek. Dowiedz się więcej o regułach pochodzenia i ich prawidłowej interpretacji.

Jednakże zakup, a nawet wyprodukowanie towaru w Unii nie zawsze będzie oznaczało, że towar będzie mógł skorzystać z preferencji taryfowych.

Pochodzenie preferencyjne

Import z obniżonym (nawet do 0 proc.) cłem opiera się zwykle na dwustronnej umowie handlowej (np. UE-UK z grudnia 2020 r.). Każda z tych umów opisuje szczegółowe zasady stosowania preferencyjnego pochodzenia. Reguły są zwykle bardzo zbliżone, choć trzeba to sprawdzać, gdyż czasami znacznie się różnią. Oznacza to, że wysłanie tego samego towaru do jednego kraju jako preferencyjnie pochodzącego przy wysyłce do drugiego może być uznane za niepreferencyjne.

Pomimo rozbieżności pomiędzy umowami należy przyjąć wspólne kryterium stanowiące, że za towar pochodzący uznaje się:

• towary całkowicie uzyskane, w tym surowce, produkty fauny i flory (np. węgiel lub jabłka),
• towary poddane wystarczającemu przetworzeniu lub obróbce (np. czekolada lub okna).

Przetworzone towary mogą zawierać zarówno surowce lub komponenty unijne lub nieunijne. Aby móc uznać je za pochodzące, muszą spełniać warunki zawarte w umowach handlowych.

Przypisanie reguły do produktu

Jak wspomniano powyżej, w zależności od umowy oraz rodzaju towaru, reguły pochodzenia mogą się od siebie różnić. W celu powiązania właściwej reguły pochodzenia z wytworzonym produktem konieczne jest wykonanie następujących kroków:

• ustalenie umowy handlowej obowiązującej z krajem, do którego produkt zostanie wysłany;
• zweryfikowanie, czy procesy przetworzenia wykraczają poza operacje minimalne niewystarczające / minimalne opisane w tej umowie (nie wystarczy np. mycie, przepakowanie);
• ustalenie kodu HS, pod którym klasyfikowany jest produkt gotowy, gdyż to właśnie pozycja HS wyznacza właściwą regułę pochodzenia.

ISZAR zintegrowana taryfa celna

Rules of Origin Self-Assessment

Analiza reguł

Umowy handlowe przewidują szereg różnorodnych reguł pochodzenia. Do niektórych kategorii towarów przypisana jest więcej niż jedna reguła pochodzenia. W takim wypadku wystarczy, że spełniona jest tylko jedna z nich.

Uwaga!
Przy analizie treści reguł należy mieć na uwadze, że reguły pochodzenia wskazując na przetworzenie, które musi zostać wykonane, odnoszą się wyłącznie do materiałów niepochodzących. Innymi słowy, jeżeli reguły zabrania użycia danego komponentu, to może on zostać wykorzystany w produkcji, pod warunkiem, że będzie to komponent unijny.

Wytwarzanie z materiałów objętych dowolną pozycją inną niż pozycja danego produktu.

Aby prawidłowo zastosować tę regułę, w pierwszej kolejności należy dokonać klasyfikacji taryfowej użytych do produkcji komponentów. Jeżeli w produkcji nie stosowano komponentów klasyfikowanych do tej samej pozycji co wytworzony produkt lub zastosowano, ale były one pochodzące (czytaj: unijne) – produkt będzie spełniał regułę. Natomiast jeżeli przy produkcji zostały użyte towary niepochodzące, klasyfikowane pod tą samą pozycją co produkt, to proces produkcji nie spełni reguły, a tym samym wytworzony produkt będzie niepochodzący.

Pochodzenie towarów – jak interpretować reguły?

Tolerancja ogólna dopuszcza zastosowanie komponentów, które nie powinny być wykorzystywane. Tak jest, gdy stanowią one niewielki udział w produkcji (zazwyczaj jest to 10-15 proc. ceny ex-works produktu, w zależności od umowy).

Wytwarzanie, w którym wartość wszystkich użytych materiałów nie przekracza 50 proc. ceny ex-works produktu.

W tym wypadku klasyfikacja użytych komponentów nie będzie miała wpływu na wynik kalkulacji. Czynnikiem warunkującym pochodzenie produktu będzie wartość materiałów niepochodzących. Jest to ich wartość celna w chwili przywozu, a jeżeli nie jest ona znana – pierwsza możliwa do ustalenia cena zapłacona za te towary w Unii. Jeżeli ich wartość w cenie ex-works nie przekroczy 50 proc., to produkt finalny może być uznany za pochodzący.
Z uwagi na to, że reguła wprost wskazuje maksymalny dopuszczalny udział procentowy komponentów nieunijnych, nie jest możliwe zastosowanie tolerancji ogólnej.

Wytwarzanie:
— z materiałów objętych dowolną pozycją inną niż pozycja danego produktu, i
— w którym wartość wszystkich użytych materiałów nie przekracza 50 proc. ceny ex-works produktu.

Połączenie dwóch opisanych wcześniej reguł. Ze względu na wystąpienie spójnika „i”, konieczne jest spełnienie obu warunków. Natomiast jeżeli w regule występuje spójnik „lub”, to spełniony musi być tylko jeden z nich. Co istotne, tolerancja ogólna nadal może zostać zastosowana, ale wyłącznie w odniesieniu do tiret pierwszy.

Cena ex-works

W przypadkach, w których cena faktycznie zapłacona nie występuje lub jeżeli nie odzwierciedla wszystkich kosztów związanych z wytwarzaniem produktu, za cenę ex-works należy przyjąć wartość wszystkich użytych materiałów oraz wszystkich kosztów poniesionych przy wytwarzaniu produktu.

Deklaracje dostawców

Aby użyty przy produkcji komponent mógł zostać uznany jako pochodzący, nie jest wystarczające to, że został zakupiony w Unii bądź jego pochodzenie zostało wskazane na opakowaniu (np. nadruk Made in EU).

W tym celu producent powinien otrzymać do konkretnej partii komponentów deklarację dostawcy lub długoterminową deklarację dostawcy. Sporządza się ją dla wielu wysyłek na okres ważności do dwóch lat od daty jej sporządzenia. Deklarację dostawcy wypełnia się w sposób opisany w załącznikach 22-15 oraz 22-16 do Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447².

Deklaracja dostawcy dokumentuje także pochodzenie w przypadkach, w których eksporter nie jest producentem towaru. Co za tym idzie, nie jest w stanie samodzielnie określić pochodzenia produktów będących przedmiotem wywozu.

Dowody pochodzenia preferencyjnego

Aby skorzystać z preferencji taryfowych ze względu na pochodzenie, eksporter powinien dostarczyć swojemu kontrahentowi dowód pochodzenia, którym może być:

• świadectwo pochodzenia,
• oświadczenie o pochodzeniu,
• deklaracja na fakturze,
• inne dokumenty wskazujące pochodzenie towaru (tzw. wiedza importera)

Uwaga!

Rodzaj dokumentu, który powinien zostać wystawiony, zależy od zapisów umowy obowiązującej pomiędzy Unią a krajem przeznaczenia.
Dowody pochodzenia powinny być wystawiane w chwili wywozu towaru. Jednakże w drodze wyjątku mogą być wystawiane również retrospektywnie.

Zasada niemanipulacji

Warunkiem skorzystania z preferencji jest zapewnienie transportu bezpośredniego. Oznacza to, że towary powinny być transportowane bezpośrednio z Unii do kraju partnerskiego. Wysyłka przez terytorium innego kraju (np. transport z Unii do Kanady przez terytorium w USA) może skutkować utraceniem prawa do preferencyjnej stawki celnej.
Towary mogą być transportowane przez inne terytoria oraz przeładowywane lub czasowo składowane tylko wtedy, jeżeli można udowodnić, że pozostawały pod nadzorem organów celnych. Co więcej nie zostały poddane czynnościom innymi niż wyładunek i ponowny załadunek lub czynnościom mającym na celu zachowanie ich w niezmienionym stanie.

Zasada terytorialności

Kolejnym warunkiem skorzystania z preferencji jest spełnienie zasady terytorialności. Co do zasady, warunki uzyskania statusu pochodzenia muszą być spełniane w sposób ciągły. Oznacza to, że towary wywiezione z Unii, jeżeli zostaną zwrócone, zostają uznane za niepochodzące. Chyba że będzie możliwe do udowodnienia, że towary wróciły w stanie niezmienionym.
Niektóre umowy dopuszczają przetwarzanie towarów poza terytorium umawiających się stron. Jednak całkowita wartość dodana poza granicami Unii nie może przekroczyć 10 proc. ceny ex-works produktu.

Kumulacja pochodzenia

W drodze odstępstwa od zasady terytorialności, przy wymianie towarowej z niektórymi krajami, można stosować kumulację pochodzenia dwustronną, a nawet wielostronną. Kumulacja pochodzenia oznacza, że materiały pochodzące z jednej z umawiających się stron mogą być wykorzystane do produkcji towarów wytwarzanych w innej umawiającej się stronie tak, jakby były pochodzące z kraju, w którym wytwarzany jest produkt.

Pochodzenie niepreferencyjne

Określenie pochodzenia towaru może mieć wpływ nie tylko na preferencje taryfowe, ale także wynikać z wymogów kraju, do którego towar jest wysyłany lub być potrzebne do zastosowania środków polityki handlowej, takich jak embargo czy cła antydumpingowe.
W przypadkach, w których Unia nie ma podpisanej umowy o wolnym handlu z krajem trzecim lub gdy pochodzenie produktu nie może zostać określone na podstawie reguł preferencyjnych, zastosowanie będzie miało pochodzenie niepreferencyjne towarów. Zasady ustalania pochodzenia niepreferencyjnego zostały ustanowione w Unijnym Kodeksie Celnym³ oraz Rozporządzeniu delegowanym (UE) nr 2015/2446 (dalej: „UKC-RD”).

Zgodnie z artykułem 60. Unijnego Kodeksu Celnego, w kontekście pochodzenia niepreferencyjnego, za produkty pochodzące z Unii uznaje się:
● towary całkowicie uzyskane, zdefiniowane w artykule 31 UKC-RD; oraz
● towary, w których produkcję zaangażowany był więcej niż jeden kraj, które zostały poddane ostatniemu istotnemu, ekonomicznie uzasadnionemu przetwarzaniu lub obróbce w Unii, w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu, co spowodowało wytworzenie nowego produktu lub stanowiło istotny etap wytwarzania⁴.

Podobnie jak dla pochodzenia preferencyjnego, aby w tym wypadku czynności przetworzenia mogły być uznane za wystarczające, w pierwszej kolejności muszą one wykraczać poza minimalne operacje. Muszą one być również ekonomicznie uzasadnione. Oznacza to, że celem dokonania przetworzenia na towarze nie może być wyłącznie zmiana jego kraju pochodzenia.
Ponadto w stosunku do niektórych towarów wymienionych w załączniku 22-01, zastosowanie mają działowe reguły rezydualne, które muszą zostać spełnione, aby przetworzony produkt nabył pochodzenie niepreferencyjne. Niemniej, nie są one tak rygorystyczne, jak w przypadku reguł pochodzenia preferencyjnego.

Dowód pochodzenia niepreferencyjnego

Kwestie dokumentowania niepreferencyjnego pochodzenia zostały uregulowane Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 19 sierpnia 2016 r. w sprawie świadectwa potwierdzającego niepreferencyjne pochodzenie towaru. Świadectwo pochodzenia może potwierdzać, że towar pochodzi z Unii, jak również z kraju trzeciego.
W celu wystawienia świadectwa pochodzenia, eksporter towaru wypełnia zgodnie z opisem pól formularz wniosku oraz świadectwa, który następnie składa do właściwego organu celnego.

¹Definicja na podstawie art. 1 pkt 1 lit c) Protokołu 1 do Umowy o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Singapuru.
² Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny.
³ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny
⁴ Rozporządzenie delegowane Komisji (UE)  nr 2015/2446  z dnia 28 lipca 2015 r.  uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego