Polski sektor drobiarski – europejski lider jakości i innowacji

Polska wyrosła na niekwestionowanego lidera w europejskiej produkcji i eksporcie drobiu, oferując wyjątkowe połączenie skali, jakości i różnorodności, któremu trudno dorównać na światowym rynku. Niniejsza analiza przedstawia, jak strategiczne inwestycje Polski, rygorystyczna kontrola jakości oraz wielowiekowa wiedza hodowlana stworzyły światowej klasy sektor drobiarski wart poznania przez międzynarodowych partnerów.

Transformacja polskiego drobiarstwa

Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej Polski sektor drobiarski przeszedł niezwykłą transformację dzięki:

1. Strategicznym inwestycjom infrastrukturalnym, które zmodernizowały zakłady produkcyjne. W latach 2004-2023 w polskim sektorze drobiarskim zainwestowano ponad 8,5 mld złotych,
   z czego około 30 proc. stanowiły fundusze unijne. Powstały nowoczesne zakłady ubojowe i przetwórcze, których zdolności produkcyjne przekraczają 3,2 mln ton rocznie.
2. Rygorystycznemu wdrożeniu surowych unijnych przepisów dotyczących jakości i bezpieczeństwa. Wszystkie polskie zakłady eksportowe posiadają certyfikaty HACCP, IFS lub BRC. Wiele zakładów stosuje wewnętrzne standardy jakości przewyższające wymogi unijne. Polskie zakłady uzyskały certyfikaty eksportowe do ponad 80 krajów świata, w tym na najbardziej wymagające rynki azjatyckie.
3. Implementacji integracji pionowej umożliwiającej prawdziwą kontrolę „od pola do stołu”. Obecnie większość polskiej produkcji drobiarskiej w Polsce odbywa się w ramach zintegrowanych systemów. W ramach takich systemów podmiot lub grupa powiązanych podmiotów kontroluje cały łańcuch produkcyjny – od produkcji pasz, poprzez wylęg, hodowlę, ubój, aż po przetwórstwo i dystrybucję. Największe polskie grupy drobiarskie kontrolują poszczególne etapy produkcji. Praktyka taka zapewnia pełną identyfikowalność produktu i minimalizuje ryzyko zanieczyszczeń krzyżowych.
4. Zaawansowanym programom hodowlanym optymalizującym wydajność produkcji, jak i jakość mięsa. Polscy hodowcy, we współpracy z instytutami badawczymi, opracowali linie genetyczne kurczaków i indyków, charakteryzujące się wyższą zawartością mięsa w tuszce (o 4-6 proc. wyższą niż średnia europejska). Dzięki pracy hodowlanej wskaźnik konwersji paszy (FCR) w polskich fermach wynosi obecnie średnio 1,52 kg paszy na 1 kg przyrostu dla kurczaków brojlerów, co jest jednym z najlepszych wyników w Europie. Jednakże zachowano rodzime linie hodowlane, takie jak gęś biała kołudzka czy kaczka pekin krajowa, które stanowią podstawę produkcji premium, cenionej na rynkach międzynarodowych.

Portfolio produktów: różnorodność i specjalizacja

Polski sektor drobiarski oferuje kompleksowe portfolio produktów, dostosowane do zróżnicowanych potrzeb rynku globalnego. Struktura asortymentowa zawiera wysokiej jakości produkcję masową, jak i wyspecjalizowane nisze produktowe o wysokiej wartości dodanej.

Struktura gatunkowa

Polski eksport drobiarski charakteryzuje się zróżnicowaniem gatunkowym, umożliwiającym obsługę szerokiego spektrum rynków:

• Mięso z kurczaka – dominujący segment stanowiący 80 proc. całkowitej produkcji w 2023 r. (2,21 mln ton). Polska specjalizuje się w produkcji kurczaków brojlerów o zoptymalizowanym stosunku mięsa do kości (62-64 proc., w porównaniu do średniej europejskiej 58-60 proc.). Charakterystyczne dla polskiej oferty są kurczaki wolnorosnącej linii zagrodowej, hodowane minimum 56 dni, stanowiące 7 proc. produkcji kurczaków.
• Mięso indycze – kluczowy segment premium stanowiący 13 proc. produkcji (359 tys. ton w 2023 r.). Polscy producenci specjalizują się w indykach ciężkich BIG-6 oraz indykach średniociężkich, dostarczając mięso o wyjątkowych parametrach przetwórczych i wyższej zawartości białka (do 24 proc.). Polska jest największym eksporterem mięsa indyczego w Europie, z udziałem rynkowym przekraczającym 38 proc.
• Ptactwo wodne premium – segment niszowy (łącznie 7 proc. produkcji, 193 tys. ton), w którym Polska posiada historyczną przewagę konkurencyjną:
  • Kaczki (4,9 proc. produkcji, 135 tys. ton) – głównie linie pekin typu P-44 oraz pekin krajowy, hodowane w systemach ekstensywnych z dostępem do wybiegów
  • Gęsi (2,1 proc. produkcji, 58 tys. ton) – z dominacją rodzimej gęsi białej kołudzkiej, znanej z wyjątkowej jakości mięsa i tłuszczu o właściwościach prozdrowotnych; 85 proc. produkcji realizowana jest w systemach wolnowybiegowych.

Formy produktowe

Polski sektor drobiarski dostarcza produkty w różnorodnych formach, umożliwiając elastyczne dostosowanie do potrzeb odbiorców.

• Produkty świeże (chłodzone) – stanowiące 65 proc. eksportu, dostarczane w terminie 24-72h od produkcji dzięki zaawansowanej logistyce. Produkty chłodzone utrzymują pełnię walorów sensorycznych i składników odżywczych, a technologia pakowania w atmosferze modyfikowanej (MAP) zapewnia trwałość do 10-14 dni.
• Produkty mrożone – 35 proc. eksportu, dostępne w technologii Individual Quick Freezing (IQF) minimalizującej utratę wody podczas rozmrażania (poniżej 2,5 proc.). Polscy producenci stosują zaawansowane systemy kriogenicznego mrożenia, umożliwiające zachowanie struktury tkankowej i minimalizację uszkodzeń komórkowych.

Formy anatomiczne

W zależności od potrzeb klientów, polski sektor drobiarski oferuje szeroką gamę opcji podziału anatomicznego, w tym. m.in.:

• tuszki całe stanowiące 22 proc. eksportu,
• elementy anatomiczne – 58 proc. eksportu, obejmujące:
  • filety (27 proc całości eksportu),
  • nogi i uda (18 proc. eksportu),
  • skrzydełka i elementy skrzydłowe (8 proc. eksportu),
  • pozostałe elementy, w tym szyje, korpusy i inne części anatomiczne (5 proc. eksportu).
• produkty przetworzone o wartości dodanej stanowiące 11 proc. eksportu, obejmujące:
  • marynowane i przyprawione elementy gotowe do obróbki termicznej,
  • produkty częściowo przygotowane (par-fried),
  • wędliny i wyroby garmażeryjne,
  • gotowe dania na bazie drobiu.

Specjalizacje i certyfikacje

Polski przemysł drobiarski dostosowuje swoją ofertę do specyficznych wymagań rynkowych i kulturowych:

• specjalizacje żywieniowe obejmujące drób karmiony paszami bez GMO lub drób karmiony paszami roślinnymi,
• certyfikaty religijne i kulturowe obejmujące certyfikaty halal (duża część polskich zakładów posiada certyfikaty uznawane m.in. w krajach arabskich, Malezji i Indonezji) oraz certyfikaty koszer (część polskich zakładów posiada certyfikaty umożliwiające eksport do Izraela i społeczności żydowskich na całym świecie),
• produkcja ekologiczna – certyfikowana, zgodnie z rozporządzeniami UE 2018/848 i 2020/464, oparta o chów w małej skali z dostępem do pastwisk i wyłącznie ekologicznymi paszami.

Ta kompleksowa oferta produktowa, poparta zaawansowanymi systemami jakości i kontroli bezpieczeństwa, pozwala polskim producentom skutecznie konkurować na globalnym rynku drobiarskim i dostosowywać się do zmieniających się preferencji konsumentów w różnych regionach świata.

Doskonałość logistyczna i zachowanie jakości

Sukces eksportowy polskiego drobiu opiera się na rozbudowanym ekosystemie logistycznym, który zapewnia niezawodną dystrybucję i utrzymanie najwyższej jakości produktów. Zrealizowane zostały duże nakłady inwestycyjne w infrastrukturę logistyczną, w sposób odpowiadający wzrostowi eksportu drobiu, w tym m.in.:

1. Innowacyjne technologie pakowania – wdrożono opatentowane systemy pakowania wykorzystujące modyfikowaną atmosferę (MAP) i wysokobarierowe materiały, które przedłużają świeżość produktów (wg Journal of Food Science skutkuje to wydłużeniem trwałości filetów z kurczaka o 7-14 dni w porównaniu do pakowania w powietrzu). Opakowania z aktywną kontrolą atmosfery utrzymują optymalne parametry mikrobiologiczne przez cały okres przydatności.
2. Zintegrowane systemy łańcucha chłodniczego – wdrożone rozwiązania pozwalają utrzymać nieprzerwany łańcuch chłodniczy od linii produkcyjnej aż do punktu dostawy, z ciągłym monitoringiem i rejestracją temperatury zgodnie z protokołem HACCP. Dzięki nim czas od uboju do dostawy produktu chłodzonego do większości krajów UE wynosi zaledwie 24-36 godzin.
3. Cyfryzacja procesów logistycznych – wdrożone zostały cyfrowe systemy zarządzania łańcuchem dostaw, które umożliwiają śledzenie produktów w czasie rzeczywistym i optymalizację tras transportowych. Implementacja technologii blockchain w cyfrowych systemach zarządzania łańcuchem dostaw (SCM) zapewnia transparentność i pełną identyfikowalność produktów.
4. Przechowywanie i transport – polska flota korzysta z nowoczesnych pojazdów, które spełniają normy emisji spalin i umożliwiają kontrolę nad procesem dostaw.

Lider eksportu

Osiągnięcia eksportowe Polski mówią same za siebie. W 2024 roku Polska wyeksportowała prawie 1,8 mln ton mięsa drobiowego i podrobów. Fakt ten pozycjonuje Polskę jako największego eksportera drobiu w Unii Europejskiej. Wartość eksportu przekroczyła 4,44 mld euro (wzrost o 8,5 proc. rok do roku).

Globalny zasięg rynkowy

Poza UE Polska zbudowała znaczącą obecność rynkową w różnych regionach świata. W 2024 roku ponad 641 tys. ton polskiego drobiu trafiło na rynki spoza UE, przy czym Wielka Brytania (188 tys. ton), Demokratyczna Republika Konga (67,8 tys. ton), Ghana (48,8 tys. ton), Wietnam (45 tys. ton), Filipiny (26,5 tys. ton) i Uzbekistan (26,1 tys. ton) stanowiły grono największych importerów.

Unia Europejska pozostaje głównym rynkiem eksportowym Polski, przyjmując około 64 proc. eksportu (ponad 1,1 mln ton) w 2024 r. Kluczowe kierunki w UE to Niemcy, Francja, Holandia i Czechy.

Ta globalna sieć dystrybucji pozycjonuje Polskę jako 3. największego światowego eksportera mięsa z kurczaka (za Brazylią i Stanami Zjednoczonymi) oraz 1. globalnego eksportera mięsa indyczego według danych z 2023 roku.

Produkty premium: przewaga konkurencyjna

Tradycje hodowlane polskich hodowców i korzystne warunki geograficzne tworzą wyjątkową przewagę konkurencyjną w produkcji m.in. ptactwa wodnego. Polskie mięso z kaczek i gęsi jest międzynarodowo uznawane za produkty o wyjątkowej jakości, wynikającej z tradycyjnych, ekstensywnych metod hodowli.

W 2024 roku Polska wyeksportowała:

• 14,5 tys. ton gęsiny o wartości 61,2 mln euro (głównie do Niemiec, Francji i Hongkongu),
• 29,2 tys. ton mięsa z kaczek (głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Czech i Danii).

Dlaczego warto współpracować z polskimi producentami drobiu?

Międzynarodowi nabywcy poszukujący niezawodnych dostawców drobiu powinni rozważyć polskich producentów z kilku istotnych powodów:

1. niezrównana europejska zdolność produkcyjna zapewniająca stabilną podaż,
2. kompleksowe systemy jakości i bezpieczeństwa certyfikowane przez UE,
3. elastyczność produkcji dostosowana do specjalistycznych wymagań,
4. zaawansowana technologia przetwórstwa skutkująca lepszą spójnością produktów,
5. wyjątkowa propozycja wartości równoważąca jakość z konkurencyjnymi cenami,
6. udokumentowane doświadczenie eksportowe na różnorodnych rynkach globalnych,
7. dostępność produktów specjalistycznych, w tym produktów premium rzadko dostępnych gdzie indziej.

Polski sektor drobiarski jest gotowy do rozwijania dostosowanych partnerstw dostaw, które spełniają specyficzne wymagania klientów na międzynarodowych rynkach. Dzięki połączeniu skali, jakości, różnorodności i wiedzy specjalistycznej Polska stanowi idealnego partnera dla wymagających nabywców drobiu na całym świecie.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR)

ul. Karolkowa 30, 01-207 Warszawa

https://www.kowr.gov.pl