„Made in Portugal”- gospodarka

Motorem napędowym portugalskiej gospodarki jest bardzo rozwinięta branża turystyczna, a kluczowym czynnikiem wzrostu – konsumpcja. Turystyka generuje prawie połowę wartości sektora usług i ponad 15 proc. PKB.

Przez dwie dekady rządy sprywatyzowały i zliberalizowały wiele kluczowych sektorów gospodarki, takich jak finanse i telekomunikacje, które wcześniej były kontrolowane przez państwo. Tym samym Portugalia mogła przystąpić w styczniu 1999 roku do  unii gospodarczej i walutowej, a następnie w 2002 wstąpić do strefy euro.

Dane gospodarcze

W 2022 roku, wg Banku Światowego, PKB Portugalii wyniosło 251,945 mld USD a PKB per capita 24 274 USD.

Krótka historia ostatnich lat

Gospodarka Portugali obecnego stanu rozwoju nie osiągnęła jednak bez turbulencji. W latach 90. rozwijała się szybciej niż średnia Unii Europejskiej, ale tempo to wyraźnie spadało od roku 2001, by w 2008 roku doświadczyć najpoważniejszej recesji od lat 70. Spowodowało to konieczność wsparcia finansowego dla kraju ze strony Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Centralnego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Stało się to jednak pod pewnymi warunkami pakietu pomocy – wprowadzenia cięć wydatków i podwyżki podatków. Pakiet ratunkowy wszedł w życie w maju 2011 roku i wyniósł 78 mld EUR. Program wyrzeczeń zakończył się dla Portugalczyków pomyślnie w maju 2014 roku.

Po latach recesji gospodarczej Portugalia odnotowała w 2018 roku najwyższy wzrost gospodarczy od 20 lat, a portugalscy przedsiębiorcy w większości odzyskali płynność finansową, lokując środki w nowe inwestycje i zamówienia.

Okres trwającego wzrostu gospodarczego został jednak zahamowany przez pandemię COVID-19. Gospodarka Portugalii jest bardzo zależna od eksportu i turystyki, dlatego dotkliwie ucierpiała wskutek zamykania rynku i zakazów czy znacznego ograniczenia przemieszczania się ludzi.                  

W roku 2020 spadek PKB wyniósł 8,4 proc. ale już w następnym roku wzrósł o 4,9 proc.

Główne sektory gospodarki

Rolnictwo

Za jeden z głównych sektorów gospodarki należy uznać rolnictwo i przemysł spożywczy. Użytki rolne zajmują ok. 39,5 proc. powierzchni kraju, o łącznym areale 3,64 mln ha. Portugalskie rolnictwo wytwarza 2,4 proc. krajowego PKB i zatrudnia 9 proc. osób czynnych zawodowo, czyli ponad 600 tys. pracowników.

Jednym z głównych produktów eksportowych Portugalii jest wino. W kraju funkcjonuje łącznie ponad 200 tys. winnic mieszczących się na 198 586 ha powierzchni, co daje Portugalii czwarte miejsce w Unii Europejskiej w liczbach bezwzględnych. W 2021 r. Portugalia sprzedała za granicę wina o łącznej wartości 1,09 mld USD. Ich najważniejszymi odbiorcami były Francja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania.

Spośród pozostałych produktów rolniczych na południu Portugalii obecna jest uprawa owoców cytrusowych, drzew figowych i migdałowych, a w wyspiarskiej części kraju ananasów i bananów. W dolinach rzek Tagu i Gwadiany uprawia się kukurydzę i ryż. W różnych miejscach Portugalii rosną ziemniaki i inne warzywa, w szczególności pomidory. Fundamentalne znaczenie dla kraju ma produkcja oliwek.

Hodowla owiec umiejscowiona jest przede wszystkim na obszarach górskich (pogłowie: 2,2 mln sztuk), a na pozostałych terenach: trzody chlewnej (1,87 mln sztuk), bydła (1,56 mln sztuk) i kóz (0,39 mln sztuk).

Dużą rolę w gospodarce narodowej odgrywa rybołówstwo, obejmujące przede wszystkim przybrzeżne połowy ryb (głównie sardynek, tuńczyków, makreli i ośmiornic). Największe porty rybackie w kraju to Sines, Leixões, Setúbal, Aveiro, a mniejsze to Sesimbra, Matosinhos, Peniche.

Przemysł

Złóż mineralnych Portugalia nie ma zbyt wiele. Są to cynk, cyna, srebro, miedź, wolfram. W wydobyciu tego ostatniego należy jednak do ścisłej światowej czołówki. Inne minerały to sól kamienna, piryty i marmury.

W roku 2016 rząd kraju przeprowadził szeroko zakrojone badania geologiczne i odkryto w Portugalii bardzo duże zasoby złóż „zielonej rewolucji”, a mianowicie litu, tak potrzebnego do rozwoju np. elektromobilności. Jego złoża znajdują się w północnej części kraju, a największe w problematycznym miejscu – na terenie rezerwatu biosfery UNESCO.

Portugalia słynie z masowej produkcji i eksportu korka z dębu korkowego. W zbiorze korka zajmuje pierwsze miejsce na świecie, dając tym samym zatrudnienie ponad 9 tys. ludzi. W kraju znajduje się aż 34 proc. światowych zagajników dębu korkowego, a 84 proc. z nich zlokalizowanych jest w regionie Alentejo.

Najważniejszymi jego odbiorcami są Francja, Stany Zjednoczone, Hiszpania, Włochy i Niemcy. Jego główne zastosowanie znajduje swoje miejsce w przemyśle winiarskim, ale także w branżach dekoracji wnętrz, izolacji, uszczelniania i hermetyzacji. To właśnie portugalski korek ma być użyty do misji kosmicznej na Marsa organizowanej przez Europejską Agencję Kosmiczną.

Większość przemysłu, przedsiębiorstw i instytucji finansowych zlokalizowana jest  na terenach metropolitalnych Lizbony i Porto. Dużymi kolejnymi ośrodkami gospodarczymi kraju są okręgi Setubal, Aveiro, Bragi, Coimbry i Leirii.

Dość dobrze w Portugalii rozwinięty jest także przemysł włókienniczy (ten oparty jest głównie na importowanej bawełnie), spożywczy (winiarnie, olejarnie, cukrownie), oraz przemysł chemiczny rafineryjny i nawozów sztucznych.

Bardzo dobrze rozwiniętym obszarem portugalskiej gospodarki jest sektor energetyczny, a w szczególności branża odnawialnych źródeł energii (OZE), której udział w ogólnej konsumpcji energii wynosi prawie 30 proc., a w produkcji energii elektrycznej sięga 55 proc. Największy udział mają kolejno: elektrownie wiatrowe, wodne, biomasa i fotowoltaika.

Najistotniejszym czynnikiem, dla którego Portugalia postawiła na rozwój OZE, był przede wszystkim brak wystarczających własnych konwencjonalnych zasobów energetycznych, których import w 2006 roku sięgał 84 proc.

Usługi

Handel hurtowy i detaliczny oraz transport to najważniejsze obszary tego sektora. Portugalia ma świetne położenie na przecięciu szlaków handlowych i inwestycyjnych pozostałych rynków portugalskojęzycznych, jak również bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę drogową. Kraj był prekursorem korzystania z sieci krajowych autostrad bez konieczności zatrzymywania się, poprzez systemy sczytujące numery tablic rejestracyjnych.

Dobrze rozwinięta jest także sieć kolejowa, posiadająca linię o długości ponad 2600 km i to zarówno ta pasażerska, jak i przewozu towarów.

W Portugalii funkcjonuje 10 portów lotniczych, z których największe to: Lizbona, Porto, Faro i Funchal na Maderze.

Eksport – Import

Do największych partnerów handlowych Portugalii pod względem eksportu w 2021 roku należały: Hiszpania (prawie 27 proc. udziału) , Francja (13,1 proc.), Niemcy (11 proc.), Stany Zjednoczone (5,5 proc.), UK (5,2 proc.) oraz Włochy (4,5 proc.).

Portugalia eksportuje głównie: pojazdy i samochody, części do pojazdów silnikowych , maszyny i urządzenia, metale, produkty rolne, tworzywa sztuczne i guma, produkty chemiczne, produkty spożywcze, odzież, surowce mineralne i paliwa.

Do największych partnerów Portugalii pod względem importu w 2021 roku należały : Hiszpania (32,8 proc.), Niemcy (12,4 proc.), Azja Południowo-Wschodnia (7,7 proc.), Francja (6,7 proc.), Niderlandy (5,3 proc.), Włochy (5,1 proc.).

Portugalia importuje głównie: maszyny i urządzenia, pojazdy i inne materiały transportowe, produkty chemiczne , produkty rolne, surowce mineralne i paliwa, metale nieszlachetne, tworzywa sztuczne i gumę, produkty spożywcze, materiały tekstylne.

Turystyka

Bardzo dobrze rozwinięta jest turystyka z szeroką bazą noclegową i wspaniałą gastronomią. Portugalia rokrocznie przyjmuje dwukrotnie więcej turystów niż liczy obywateli. W roku 2019 odnotowała ich rekordową ilość – 27 mln osób postanowiło odwiedzić ten kraj. Najpopularniejszymi kierunkami podróży pozostają Lizbona, Porto, Fatima oraz Riwiera i Algarve.

Przychody sektora turystycznego w 2019 r. stanowiły 17 proc. PKB kraju. Jednak z powodu pandemii liczba turystów zmniejszyła się o ponad 74 proc. W roku 2022, wg portalu Statista, wpływy z turystyki stanowiły 15,5 proc. PKB kraju.

Więcej na temat charakterystyki Portugalii

Źródło: PAIH