Reindustrializacja w Europie i USA: Raport Instytutu Badawczego Capgemini

W ostatnich latach w Europie i Stanach Zjednoczonych obserwuje się wyraźny trend polegający na reindustrializacji. Firmy z tych regionów ponownie budują globalne łańcuchy dostaw i produkcję bliżej swoich rynków krajowych lub w ich obrębie.

Raport „Odrodzenie produkcji: strategie reindustrializacji w Europie i Stanach Zjednoczonych” opracowany został przez Instytut Badawczy Capgemini. Autorzy prognozują, że łączna inwestycja w reindustrializację przez europejskie i amerykańskie przedsiębiorstwa wyniesie 3,4 biliona dolarów w ciągu najbliższych 3 lat.

Reindustrializacja

Reindustrializacja odnosi się do strategicznych działań podejmowanych przez kraj lub grupę krajów w celu ożywienia i wzmocnienia swojego sektora przemysłowego. Głównymi celami są tworzenie miejsc pracy, zwiększenie produkcji oraz ograniczenie zależności od źródeł zewnętrznych.

W badaniu Capgemini przez „reindustrializację” rozumie się przekształcenie globalnych łańcuchów dostaw i zdolności produkcyjnych, w tym reshoring (powrót produkcji do kraju macierzystego) oraz nearshoring (przeniesienie produkcji do sąsiedniego kraju). Może to obejmować budowę nowych fabryk, modernizację istniejących zakładów poprzez wprowadzenie nowych technologii. Może to być też tworzenie gigafabryk (produkcja na dużą skalę) samodzielnie lub we współpracy, a także onshoring (przyciąganie łańcuchów dostaw z powrotem do kraju).

Aż 72% firm obecnie opracowuje strategie reindustrializacji lub już je wdrożyło. Większość z tych działań rozpoczęła się po pandemii (czyli w ciągu ostatnich dwóch lat).

Dlaczego produkcja krajowa jest ważna?

Duży odsetek firm (63%) uważa, że produkcja krajowa jest niezwykle istotna dla bezpieczeństwa narodowego. Za podobnie ważne (62%) uważa się wzmocnienie strategicznych branż, odpowiedzialnych za produkcję pojazdów elektrycznych (EV), leków i szczepionek oraz półprzewodników. Prawie połowa firm (47%) już zainwestowała w przesunięcie produkcji z powrotem na krajowe rynki. W ciągu najbliższych trzech lat produkcja krajowa ma stanowić średnio 49% całkowitej zdolności produkcyjnej, w porównaniu z obecnymi 45%. Jednocześnie produkcja zagraniczna spadnie z 26% do 17%. Firmy inwestują w reindustrializację, aby odzyskać konkurencyjność w produkcji. Z kolei państwa takie jak Niemcy czy Stany Zjednoczone mogą ponownie zyskać pozycję potęg przemysłowych.

Zwiększenie odporności i elastyczności łańcuchów dostaw

Pandemia COVID-19 wyraźnie pokazała, jak wrażliwe są globalne łańcuchy dostaw. Reindustrializacja może pomóc w zwiększeniu odporności tych łańcuchów, umożliwiając produkcję bliżej odbiorców. Współczesne wyzwania, takie jak pandemia, napięcia geopolityczne, zmiany w regulacjach i szybki rozwój technologii, skłaniają firmy do relokacji produkcji. Siedem na dziesięć z nich identyfikuje odporność łańcuchów dostaw jako główny czynnik napędzający reindustrializację. Odporność ta oznacza zdolność do szybkiej adaptacji i reakcji na zakłócenia operacyjne.

Cele klimatyczne oraz wpływ na zrównoważony rozwój

Reindustrializacja to nie tylko proces „ożywienia” przemysłu, ale także kluczowy element w osiąganiu celów związanych z ochroną środowiska i dekarbonizacją. Większość (55%) firm ocenia, że reindustrializacja będzie narzędziem wspierającym cele klimatyczne. Lokalna produkcja może pomóc w osiągnięciu celów związanych z ochroną środowiska, ograniczając emisje związane z transportem międzynarodowym. Szczególnie istotne jest przekształcenie produkcji w kierunku zrównoważonego modelu oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. W ciągu najbliższych trzech lat firmy spodziewają się redukcji emisji dwutlenku węgla średnio o około 14%.

W drodze ku zrównoważeniu kluczową rolę odgrywają gigafabryki. Ponad połowa badanych (54%) liderów branży motoryzacyjnej, produkcji baterii i wytwarzania energii stwierdziło, że ich firmy budują obecnie gigafabrykę lub mają takie plany na najbliższe 5 lat.

Poza aspektem środowiskowym, rozwijanie zdolności produkcyjnych np. w dziedzinie medycyny i szczepionek może przyczynić się do zrównoważonego rozwoju społecznego i bezpieczeństwa zdrowotnego.

Technologie cyfrowe

Wśród firm panuje optymizm co do roli technologii cyfrowych w procesie reindustrializacji. Aż 68% respondentów jest przekonanych, że reindustrializacja może napędzać innowacje i rozwój technologiczny. Większość przedsiębiorstw skupia się przede wszystkim na modernizacji istniejących obiektów produkcyjnych, 28% rozpoczęło modernizację w ciągu ostatniego roku. W ramach działań reindustrializacyjnych będą korzystać z technologii sztucznej inteligencji (AI), uczenia maszynowego (ML), automatyzacji i analizy danych. Wykorzystanie nowych technologii znacząco wzrośnie w ciągu najbliższych trzech lat.

Przyszłość: nowoczesna siła robocza

Reindustrializacja to także wyzwanie związane z kształtowaniem nowoczesnej siły roboczej. Około połowa (53%) firm oczekuje, że reindustrializacja zwiększy liczbę miejsc pracy w sektorze produkcji, co przyczyni się do poprawy zatrudnienia. 72% firm uważa, że reindustrializacja stworzy zapotrzebowanie na bardziej wykwalifikowaną siłę roboczą w sektorze produkcji. W obliczu starzejącej się siły roboczej w sektorze produkcji, niemal połowa firm (48%) widzi potrzebę zaangażowania młodszej generacji w celu wniesienia istotnego wkładu w proces reindustrializacji. Większość (64%) uważa, że proces reindustrializacji będzie wymagał dostosowania umiejętności pracowników. Procent pracowników sektora produkcji posiadających zaawansowane umiejętności cyfrowe ma wzrosnąć z obecnych 31% do 53% w ciągu najbliższych trzech lat. Około połowa (51%) liderów zgadza się, że konieczne jest podnoszenie kwalifikacji obecnej kadry pracowniczej.

O badaniu

Raport Instytutu Badawczego Capgemini bazuje na danych zebranych w lutym 2024 r. wśród 1300 menedżerów z firm o rocznych przychodach przekraczających 1 miliard dolarów. Badanie obejmowało firmy z 11 krajów: Francji, Niemiec, Włoch, Holandii, Danii, Finlandii, Norwegii, Szwecji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i USA. Firmy te działają w 13 kluczowych branżach, takich jak lotnictwo i obrona, motoryzacja, produkcja akumulatorów/magazynowanie energii, chemikalia, produkcja produktów konsumenckich, energia, elektronika, maszyny i sprzęt przemysłowy, metale i górnictwo, nauki o życiu, transport, usługi użyteczności publicznej i telekomunikacja.

Źródło: Raport Instytutu Badawczego Capgemini „Odrodzenie produkcji: strategie reindustrializacji w Europie i Stanach Zjednoczonych”