Religia od kuchni: certyfikat koszerności a prądy w judaizmie

W poprzednim artykule o koszerności zostały poddane podstawowe informacje o wymogach wynikających z judaizmu. Można było dowiedzieć się, że w celu uzyskania certyfikatu koszerności należy skontaktować się z rabinem, który taki certyfikat wyda. Należy jednak zauważyć, że w judaizmie istnieją 3 podstawowe prądy: judaizm ortodoksyjny, konserwatywny i reformowany. O ile certyfikat rabina ortodoksyjnego będzie zawsze akceptowany, to już certyfikaty rabinów konserwatywnych i reformowanych mogą być przez część wyznawców judaizmu odrzucane.

Koszerność w kwestii żywności

Zanim jednak wystąpi się o certyfikat, warto nieco więcej wiedzieć o samej koszerności. Obejmuje ono kilka tematów. Po pierwsze, rodzaj żywności. Zgodnie z zasadami określonymi w Biblii żydowskiej (czyli po prostu w Starym Testamencie), żydzi mogą spożywać wyłącznie mięso parzystokopytnych przeżuwaczy. Tym samym dozwolone jest mięso np. krowy, owcy czy sarny. Niedozwolone jest jedzenie mięsa świni, wielbłąda, konia, osła, zająca czy królika. Niedozwolone jest także mięso małych zwierząt, jak jeża, borsuka, żaby, żółwia czy ślimaka. 

Można jeść zwierzęta wodne, które mają płetwy i łuski. Większość ryb jest zatem koszerna, ale niedozwolone są np. sumy i węgorze. Zakazane są także wszelkie owoce morza – krewetki, kraby, małże, homary itp. Każdy ptak drapieżny, który używa pazurów, jest nieczysty. Natomiast dozwolone jest mięso ptaków udomowionych, takich jak kury czy kaczki.  Dozwolone jest mleko i jaja pochodzące od zwierząt, których mięso jest koszerne, miód i inne produkty. Owoce powinny pochodzić z drzew mających co najmniej trzy lata. Jarzyny i ziarna powinny być dokładnie sprawdzone, czy nie są zarobaczone.

Koszerność w kwestii uboju

Druga sprawa to sposób uboju. Dodatkowe przepisy zabraniają jedzenia mięsa zwierząt padłych od zarazy, starości lub w wypadku. Zwierzę nadające się do spożycia musi być ubite przez rytualnego rzeźnika specjalnym koszernym nożem. Taka śmierć powinna być szybka i dla zwierzęcia bezbolesna. Przepisy dokładnie określają miejsce przecięcia tętnicy. Z mięsa ubitych rytualnie zwierząt dokładnie usuwa się krew, ponieważ spożywanie krwi jest zakazane. Po uboju zwierzę jest szczegółowo badane, czy było zdrowe i zwraca się uwagę na wszystkie występujące anomalia.

Rozdzielność potraw wymogiem koszerności

Koszerność to także konieczność oddzielania potraw mlecznych od mięsnych. Z tego względu niekoszerne są np. sery produkowane na zwierzęcej podpuszczce i generalnie wszelkie produkty wymagające mieszania składników mlecznych z mięsnymi.  Niektóre produkty są traktowane jako neutralne (hebr. parwe). Należą do nich niektóre gatunki chleba, niektóre gatunki ciast i ciasteczek, jajka, ryby, ziarna, makarony, ryż, kasze, jarzyny, owoce (pochodzące z co najmniej 3-letnich drzew) i soki. Można je spożywać razem i z mięsem, i z mlekiem.

Alkohol a koszerność

Alkohole generalnie są koszerne, z wyjątkiem produkowanych z winogron oraz smakowych. One muszą przejść procedurę uzyskania certyfikatu koszerności.  Wina dodatkowo nie mogą być wytwarzane przez nie-żydów. 

Koszerność na Pesach

Wyższe wymagania dotyczą produktów przeznaczonych do spożycia na żydowskie święto Pesach. Te potrawy nie mogą zawierać nawet odrobiny zakwasu (tzw. chamec). Wtedy zwraca się większą uwagę  na pełnowartościowość składników. Niekiedy może być wymagane odsunięcie kobiet od produkcji i sprzedaży, gdyż w okresie krwawienia miesięcznego traktowane są jako nieczyste.

Co i kiedy jest koszerne?

Koszerność to nie tylko żywność. To także np. leki czy kosmetyki, a nawet odzież.

Mało znany jest fakt, ze jakikolwiek produkt, aby być uznany za koszerny, nie może być ani produkowany, ani dystrybuowany, ani sprzedawany w szabat (od piątku po zachodzie słońca do soboty po zachodzie słońca).

To tylko podstawowe zasady dotyczące koszerności. Wydają się na pierwszy rzut oka mocno skomplikowane. W rzeczywistości wcale takie nie są.

Certyfikat koszerności – czy warto?

Czy warto zatem uzyskać certyfikat koszerności? O ile zamierza się produkować i eksportować na rynki o znacznej populacji wyznającej judaizm (np. Izrael, USA, Francja), na pewno warto. Nawiasem mówiąc, także muzułmanie mogą spożywać żywność koszerną (ale żydzi już nie mogą spożywać halal).

Wszystkich przedsiębiorców zainteresowanych eksportem i uzyskaniem certyfikatu koszerności zachęcam do kontaktu z PAIH oraz ewentualnie do związku religijnego gmin żydowskich, gdzie uzyskają bliższe informacje na temat zasad i procedur uzyskania certyfikatu koszerności.