Artykuł

Surinam – kraj mało znany

Po artykule o Gujanie należy przedstawić Czytelnikom sąsiadujący z nią Surinam, czyli dawną Gujanę Holenderską. To mały, bogaty w zasoby naturalne kraj o średniowysokich dochodach, liczący około 623 tys. mieszkańców. Podobnie jak Gujana, pomimo położenia w Ameryce Południowej, bardziej identyfikuje się z regionem Karaibów. 

Gospodarka Surinamu jest generalnie oceniana pozytywnie. Charakteryzuje się znacznym udziałem sektora publicznego (państwo jest największym pracodawcą zatrudniającym ponad połowę pracowników i właścicielem największej ilości firm), jednak w ostatnich latach jest wdrażany plan prywatyzacji gospodarki, także z udziałem inwestorów zagranicznych.

Górnictwo – wiodący sektor gospodarki

Cechą charakterystyczną gospodarki tego państwa jest również wysoka zależność od sektora górniczego stanowiącego podstawową branżę tego kraju. Efektem tego jest silne uzależnienie od wahań cen na rynkach międzynarodowych, utrudniające długofalową politykę gospodarczą. Znaczny udział górnictwa ma także negatywny wpływ na środowisko naturalne tego kraju.

W Surinamie wydobywa się przede wszystkim złoto, ropę naftową i boksyty, a także niewielkie ilości niklu, miedzi, platyny i żelaza. Duży wpływ na gospodarkę Surinamu mają  zjawiska klimatyczne (powodzie).

Rozwój gospodarczy w latach 2001-2014

Dzięki korzystnym cenom surowców, w latach 2001-2014 odnotowano silny wzrost gospodarczy, wynoszący średnio 4,4 proc., dzięki któremu kraj ten stał się jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Jednak począwszy od 2015 r. gospodarka Surinamu skurczyła się, co wpłynęło na pogorszenie sytuacji budżetowej i bilansu płatniczego oraz poważne zmniejszenie rezerw walutowych. Sytuację pogorszyła pandemia Covid-19, co miało również swoje konsekwencje społeczne (wzrost bezrobocia i ubóstwa).

Wyzwania gospodarki Surinamu

Od 2022 r. obserwuje się umiarkowane ożywienie gospodarcze, ale głównymi wyzwaniami pozostają jednak wysoka inflacja i niestabilność waluty. W 2023 r. wzrost PKB tego kraju wyniósł 2,1 proc., osiągając poziom 3,78 mld USD i 6,1 tys. na mieszkańca 6,1 tys. USD.

Do podstawowych wyzwań gospodarki Surinamu należy zmniejszenie poziomu korupcji, poprawienie sytuacji sektora bankowego, konieczność liberalizacji rynku, zwiększenie konkurencyjności oraz redukcja pomocy zagranicznej.

Nowe odkrycia surowcowe

Podobnie jak w Gujanie, także w Surinamie odkryto kolejne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Nie wyklucza się możliwości odkrycia dalszych złóż przy granicy z Gujaną. Te zasoby mają na razie umiarkowane znaczenie gospodarcze, niemniej ocenia się, że w najbliższych latach będą eksploatowane i pobudzą wzrost gospodarczy. Z drugiej strony może to wpłynąć na dalsze uzależnienie kraju od sektora górniczego i negatywnie oddziaływać na stan środowiska naturalnego.  

Stąd wszelka pomoc realizowana przez organizacje międzynarodowe jest kierowana przede wszystkim na wzmocnienie instytucji zarządzających, zwiększenie kapitału ludzkiego, większą integrację społeczną, dobre zarządzanie, odporność na środowisko i dywersyfikację gospodarczą.

Wymiana handlowa z zagranicą

W 2023 r. eksport wyniósł 2,3 mld USD i obejmował przede wszystkim złoto, drewno, węgiel drzewny, maszyny elektryczne, tytoń, ryby i owoce morza oraz alkohole. Do głównych odbiorców należały USA, ZEA, Paragwaj, Trynidad i Tobago oraz Holandia. Import natomiast wyniósł 1,7 mld USD, obejmując wyroby przemysłu petrochemicznego, elektronikę, kontenery, pojazdy samochodowe, samoloty, artykuły spożywcze, produkty chemiczne. Głównymi partnerami w imporcie były USA, Holandia, Trynidad i Tobago, Chiny oraz Antigua i Barbuda.

Wymiana handlowa z Polską jest dość skromna. Nasz eksport w 2023 r. wyniósł 8,1 mln USD i obejmował napoje bezalkoholowe, produkty żywnościowe, urządzenia mechaniczne i elektryczne, urządzenia medyczne, alkohole, preparaty dla dzieci. Import z kolei to zaledwie 265 tys. USD, w większości alkohol, w mniejszych ilościach urządzenia stomatologiczne, drewno, wyroby tekstylno-odzieżowe, obuwie, materace, meble.

Szanse dla polskich firm  

Choć jest to stosunkowo niewielki rynek dla polskich firm, może być jednak dobrą bazą do rozwoju współpracy z innymi krajami karaibskimi. Przewidywany wzrost eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego oraz związany z tym rozwój gospodarczy stwarza możliwości dla ekspansji w zakresie sprzętu górniczego (nie tylko dla sektora O&G) i branży okołogórniczej (szkolenia, ratownictwo itp.).

Duża zależność od górnictwa i zjawisk klimatycznych to również szansa dla polskich firm z zakresu zielonych technologii i ochrony środowiska naturalnego. 

Relatywnie duże możliwości dla polskich eksporterów rysują się w zakresie sprzętu rolniczego, nawozów, maszyn dla przetwórstwa rolno-spożywczego (w tym rybnego), maszyn i konstrukcji dla budownictwa, towarów konsumpcyjnych, produktów chemicznych, żywności przetworzonej, alkoholi.

Surinam – możliwości inwestycyjne

Warto rozważyć także współpracę inwestycyjną, tym bardziej że Surinam prowadzi aktywną politykę na rzecz zachęcania zagranicznych inwestorów do inwestowania w tym państwie, również poprzez stopniowe wycofywanie subsydiów dla producentów krajowych i sukcesywne odcinanie się od postkolonialnej zależności od Holandii.

Surinam oferuje zagranicznym inwestorom zwolnienia podatkowe, częściowe lub całkowite zwolnienia z opłat importowych na surowce i maszyny oraz produkty nieprodukowane w Surinamie.  Nie ma żadnych ograniczeń co do sektora. Jedynie w branży wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej wszelkie działania w tej dziedzinie są w całości zarezerwowane dla państwowej firmy naftowej Staatsolie. Inwestycje zagraniczne w zakresie wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej muszą być zawierane na zasadzie umów handlowych z Staatsolie.

Proces realizacji takich umów jest pozytywnie oceniany przez środowiska gospodarcze. W inwestycjach w sektor ropy naftowej rząd surinamski zwalnia z wszelkich opłat wyposażenie dostarczone przez inwestora zagranicznego,  które zostało sprowadzone z zagranicy. Władze Surinamu są szczególnie zainteresowane inwestycjami zagranicznymi w górnictwie, rolnictwie, sektorze petrochemicznym, leśnictwie i przemyśle drzewnym, rybołówstwie, technologii finansowej oraz turystyce. Szanse mają także inwestycje w sektorze przetwórstwa żywności, przemyśle lekkim i zielonych technologiach (w tym OZE).

Autor: Dariusz Latoszek, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, MRiT