Artykuł

Umowa CETA w pigułce

UE należy do czołowych partnerów handlowych Kanady. Preferencyjne warunki dwustronnej współpracy opierają się na Kompleksowej umowie gospodarczo-handlowej, tzw. CETA (EU-Canada Comprehensive Economic and Trade Agreement).

CETA jest tymczasowo stosowana od 21 września 2017 r., co oznacza obowiązują postanowienia części handlowej. Obecnie wyłączone pozostają kwestie ochrony inwestycji i sądu inwestycyjnego, które należą do kompetencji państw członkowskich UE. Postanowienia inwestycyjne zaczną obowiązywać po ratyfikacji umowy przez wszystkie państwa członkowskie UE. Do tego czasu obszar inwestycyjny regulują umowy bilateralne – w przypadku Polski i Kanady jest to umowa w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji.

CETA jest  zaliczana do umów handlowych tzw. „nowej generacji” ponieważ poza ochroną celną obejmuje także szereg innych obszarów. Umowa reguluje w szczególności:

• ułatwienia w zakresie eksportu i importu towarów, w tym m.in. wysokość stawek celnych i zasady przyznawania preferencyjnych stawek, ułatwienia w zakresie barier technicznych, regulacje sanitarne i fitosanitarne,
• zasady liberalizacji świadczenia usług,
• ułatwienia w inwestowaniu,
• zasady przemieszczania się pracowników i ich rodzin,
• warunki dostępu do zamówień publicznych,
• ochronę własności intelektualnej.

Towary

W przypadku Kanady zostały zniesione cła na niemal wszystkie towary przemysłowe i ponad 90 proc. produktów rolnych. Liberalizacja handlu towarami w CETA jest oparta na liście negatywnej. W praktyce oznacza to, że z dniem wejścia w życie Umowy, co do zasady następuje liberalizacja wszystkich towarów poza wymienionymi przez UE i Kanadę w ich listach koncesyjnych. Towary na listach koncesyjnych mogą mieć różny harmonogram znoszenia ceł w postaci okresów przejściowych (np. w przypadku wołowiny, wieprzowiny – obowiązują kontyngenty, a dopiero po 7 latach pełna liberalizacja). Najbardziej wrażliwe produkty (kategoria E) nie będą podlegały liberalizacji. Przykładem produktów z tej kategorii, które zastrzegła Kanada są m.in.: drób, jaja i produkty z jaj, mleko, śmietana i masło.

Ponadto Kanada zobowiązała się do wprowadzenia bezcłowego kontyngentu taryfowego na import sera z UE (maksymalnie 16 tys. ton) oraz kontyngentu na import sera przemysłowego (maksymalnie 1700 ton).

W zakresie wymogów sanitarnych i fitosanitarnych zostały utrzymane dotychczasowe zasady współpracy (rozdział 5 CETA). UE i Kanada zobowiązały się do ściślejszej współpracy w zakresie przepisów technicznych dotyczących testowania i certyfikacji produktów.

Eksport towarów do Kanady na preferencyjnych warunkach w oparciu o CETA wiąże się z koniecznością wykazania preferencyjnego pochodzenia produktu. Dowodem preferencyjnego pochodzenia jest deklaracja pochodzenia sporządzona przez eksportera, zamieszczona na fakturze lub innym dokumencie handlowym. Każdy eksporter unijny będzie mógł sporządzić deklarację pochodzenia dla przesyłek, których wartość nie przekroczy 6000 euro.

W przypadku, gdy wartość przesyłki przekroczy ten próg, deklarację pochodzenia będzie mógł sporządzić wyłącznie eksporter zarejestrowany w systemie REX. W Polsce rejestracja prowadzona jest przez Izbę Administracji Skarbowej w Poznaniu. Dodatkowych informacji udziela Departament Ceł w Ministerstwie Finansów.

Komisja Europejska udostępniła bezpłatne narzędzie (tzw. ROSA – Rules of Origin Self-Assessment) służące do samodzielnej weryfikacji czy oferowany przez nas produkt kwalifikuje się do eksportu na zasadach preferencyjnych. Mogą je Państwo znaleźć pod adresem: https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/home

Usługi

W obrocie pomiędzy UE a Kanadą dominują usługi transportowe, turystyczne, ubezpieczeniowe, komunikacyjne.

CETA zakłada szeroką liberalizację dostępu do rynku usług, która jest oparta na liście negatywnej. Oznacza to, że liberalizacji podlegają wszystkie usługi za wyjątkiem wyraźnie wyłączonych w umowie. Wśród ważniejszych ustępstw po stronie Kanady można wymienić: większą liberalizację usług pocztowych, telekomunikacyjnych, finansowych oraz usług transportowych, w tym usług morskich w zakresie pogłębiania szlaków żeglugowych i transportu pustych kontenerów.

Zarówno w UE, jak i w Kanadzie wyłączono z liberalizacji usługi publiczne (np. służba zdrowia, edukacja publiczna). Ponadto UE wyłączyła usługi audiowizualne oraz związane z grami hazardowymi, zaś Kanada wyłączyła działalność w obszarze kultury.

Mobilność pracowników – czasowy wjazd i pobyt 

CETA stwarza również lepsze warunki do przepływu pracowników. Podstawą jest w tym wypadku rozdział 10 CETA, który umożliwia ubieganie się o tymczasowy pobyt na terytorium Kanady dla obywateli UE i członków ich rodzin.

Długość pobytu dla poszczególnych kategorii pracowników:

• personel kluczowy firmy – do 3 lat (z możliwością przedłużenia o dodatkowe 18 miesięcy; pracownicy wewnątrz firmy z możliwością towarzyszenia członków rodziny);
• stażyści przeniesieni wewnątrz firmy – do 1 roku;
• inwestorzy – do 1 roku;
• usługodawcy kontraktowi – maksymalnie 12 miesięcy w 24 miesięcznym okresie (następnie min. 24 miesiące przerwy poza granicami Kanady);
• niezależni specjaliści – do 1 roku;
• krótkoterminowe wizyty służbowe – 90 dni w 180-dniowym okresie.

Inwestycje

Postanowienia inwestycyjne służą przede wszystkim zabezpieczeniu niedyskryminacyjnego dostępu inwestorów do rynku drugiego państwa.

W CETA udało się złagodzić wymagania dla inwestycji pochodzących z państw członkowskich UE (w oparciu o tzw. test korzyści netto jaką planowana inwestycja przyniesie Kanadzie). Oznacza to, że przegląd inwestycji polegających na przejęciu kontroli nad kanadyjskim przedsiębiorstwem przez inwestora z UE  będzie  przeprowadzany dopiero, gdy wartość planowanej inwestycji wyniesie co najmniej 1,5 mld CAD.

Zamówienia publiczne

CETA przyznaje podmiotom z UE dostęp do kanadyjskiego rynku zamówień publicznych na wszystkich szczeblach, tj. federalnym, regionalnym (prowincje i terytoria), jak również na poziomie lokalnym. To najszerszy dostęp, jaki Kanada kiedykolwiek udzieliła partnerom zagranicznym.

Kanada zobowiązała się do utworzenia tzw. pojedynczego punktu dostępu (single point of access), czyli portalu zawierającego w jednym miejscu informacje o wszystkich oferowanych przetargach. Do tego czasu informacje o zamówieniach instytucji rządowych i przedsiębiorstw federalnych tzw. crown corporations można szukać na stronach: www.buyandsell.gc.ca oraz www.merx.com. Ogłoszenia o przetargach na szczeblu innym niż federalny można znaleźć na mediach elektronicznych i papierowych, które zostały wymienione w załączniku nr 19-8 do CETA.

Ochrona własności intelektualnej i oznaczenia geograficzne

Postanowienia dotyczące własności intelektualnej mają na celu zapewnienie spójności przepisów regulacyjnych w UE i Kanadzie. W CETA (rozdział 20) określono także procedury służące ochronie przed naruszeniami praw własności intelektualnej. Wśród ważniejszych postanowień CETA w tym obszarze można wymienić: wyrównanie poziomu ochrony patentów na wyroby farmaceutyczne, wprowadzenie równoważnej ochrony i prawa do odwołania się od niekorzystnej decyzji patentowej.

CETA przewiduje ochronę dla wyrobów spirytusowych i win oraz innych niż alkohole europejskich oznaczeń geograficznych. Lista produktów wpisanych na listę może być rozszerzana w przyszłości.

Autor: Anna Mroczkowska, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, MRiT