Utylizacja opakowań i system EKO KOM w Czechach

Republika Czeska wdrożyła dyrektywę unijną regulująca problematykę opakowań w postaci ustawy. Określa ona prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych oraz kompetencje organów administracyjnych w zakresie postępowania z opakowaniami.

Dyrektywy unijne

Głównymi aktami prawnymi regulującymi problematykę opakowań na szczeblu europejskim są:

• Dyrektywa 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych;
• Dyrektywa 2018/852 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych;

Dyrektywa z roku 1994:

• ustanawia obowiązujące w UE przepisy dot. gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
• stosuje się do wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu i wszystkich odpadów opakowaniowych używanych lub powstających na terenie UE, niezależnie od zastosowanego surowca;
• została wprowadzona w celu zharmonizowania krajowych środków dot. gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w celu:
  • zapobiegania ich wpływowi na środowisko lub zmniejszania tego wpływu
  • zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uniknięcia przeszkód w handlu i zakłócenia, oraz ograniczenia konkurencji

Dyrektywa z roku 2018:

• aktualizuje środki mające na celu zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz promowanie ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku odpadów opakowaniowych;
• wg dyrektywy, państwa UE podejmują środki zachęcające do recyklingu i zwiększenia udziału opakowań wielokrotnego użytku oraz środki niezbędne w celu osiągnięcia wielkości docelowych recyklingu, jak również
• zapewniają, aby do końca 2024 r. ustanowiono systemy odpowiedzialności producenta w odniesieniu do wszystkich opakowań; w ramach systemu odpowiedzialności producenta przewiduje się m.in. finansowanie i/lub organizację zwrotu bądź zbierania zużytych opakowań/odpadów opakowaniowych.

Prawo czeskie

Republika Czeska wdrożyła dyrektywę unijną w swojej wersji ustawy o opakowaniach (477/2001 Sb. Zákon o obalech a o změně některých zákonů (zákon o obalech) z dnia 4 grudnia 2001). Ustawa ta określa prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych oraz kompetencje organów administracyjnych w zakresie postępowania z opakowaniami i wprowadzania opakowań do obrotu/importu opakowań, utylizacji i recyklingu oraz określa opłaty środki naprawcze i wykroczenia. Art. 10-15 ustawy regulują najważniejsze obowiązki odpowiedzialnych podmiotów.

Najistotniejszym obowiązkiem wynikającym z czeskiego prawa jest udział w kosztach likwidacji opakowań po wprowadzeniu na rynek w Republice Czeskiej. W przypadku opakowań B2C (Business to consumer) za ich prawidłową utylizację i recykling odpowiada osoba, która wprowadza je na rynek: producent, importer lub sprzedawca. Ustawa dotyczy także zagranicznych przedsiębiorców, którzy wysyłają towary do klientów w Czechach.

Przez wprowadzenie opakowania do obrotu rozumie się transgraniczny transport lub import opakowań bądź produktów opakowaniowych z innego kraju do Republiki Czeskiej. Część tych obowiązków spada również na dostawców opakowań.

Ustawa przewiduje wyjątek od obowiązku partycypowania w kosztach utylizacji i recyklingu (art. 15a ust. 1) dla podmiotów, które wprowadzają na rynek mniej niż 300 kg opakowań w roku kalendarzowym i których roczny obrót nie przekracza jednorazowo 25 mln CZK (ok. 1 mln EUR, ok. 5 mln PLN):

§15a Czeskiej Ustawy o Opakowaniach:

1. Osoby wprowadzające opakowania na rynek lub do obrotu nie muszą spełniać obowiązków określonych w sekcjach 10-15, jeżeli spełniają warunek, że:
   • całkowita ilość opakowań wprowadzonych przez nie na rynek lub do obiegu w roku kalendarzowym nie przekracza 300 kg oraz
   • ich roczny obrót nie przekracza 25 000 000 CZK.
2. Osoba korzystająca ze zwolnienia na mocy ust. 1 zapewnia wypełnienie obowiązków wynikających z ust. 10-15 niezwłocznie po stwierdzeniu, że warunki określone w ust. 1 nie zostaną spełnione w danym roku kalendarzowym.
3. Osoba korzystająca ze zwolnienia na podstawie ust. 1 jest zobowiązana do udowodnienia na żądanie organów kontrolnych, o których mowa w § 31, spełnienia warunków, o których mowa w ust. 1.
4. Osoba, która w danym okresie nie udowodni spełnienia warunków, o których mowa w ust. 1, traktowana jest jako osoba, która w tym okresie miała wszystkie obowiązki, o których mowa w ust. 10-15.

System EKO KOM

Najprostszym sposobem na spełnienie obowiązków ustawowych jest współpraca z podmiotem licencjonowanym, prowadzącym system do uiszczania opłat i rejestracji w Republice Czeskiej — EKO KOM. Za pomocą systemu należy zgłaszać odpowiednie roczne wartości — zostały na niego przeniesione wszystkie obowiązki wynikające z ustawy o opakowaniach, łącznie z rejestracją i sprawozdawczością w Ministerstwie Środowiska Ministerstvo životního prostředí České republiky HomePage – Ministerstvo životního prostředí (mzp.cz)), które stanowi główny organ kontrolny w zakresie regulacji ustawy o opakowaniach. Podmiot wprowadzający opakowania na rynek jest zobowiązany do zarejestrowania się w systemie w ciągu 60 dni od powstania obowiązku ustawowego.

Aby zarejestrować się w systemie EKO KOM, należy wypełnić formularz Entry Statement. Na jego podstawie zostanie zwrotnie przesłany do podpisu projekt umowy.

Po podpisaniu umowy przez obie strony, firma EKO KOM przesyła fakturę na rejestracyjną opłatę roczną, a po jej opłaceniu zostaje firmie nadany identyfikator EKO KOM ID.

Wraz z rejestracją w systemie istnieje ponadto obowiązek przesyłania kwartalnych raportów z produkcji opakowań oraz uiszczenia opłaty za łączną wagę opakowań wprowadzonych na rynek czeski.

Niewykonanie zobowiązań podlega karom do wysokości 1 lub 10 mln CZK, w zależności od charakteru i powagi naruszenia.

Strona EKO KOM w angielskiej wersji językowej: EKO-KOM – Systém sběru a recyklace obalových odpadů (ekokom.cz)

Możliwa jest oczywiście współpraca z innymi firmami, które zajmują się usuwaniem odpadów, należy jednak liczyć się z mniejszą zdolnością przerobową i mniej kompleksową obsługą klienta. W reszcie firma może zdecydować się na utylizowanie opakowań na własną rękę — jest to opcja najmniej praktyczna, zatem najrzadziej wybierana.

Tekst został opracowany przez Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH w Czechach.